Ginpakamalaut sang Unyon ng mga Manggagawa sa Agrikultura (UMA) ang report sang Philippine Statistics Authority (PSA) sang Oktubre 4 nga nagsiling ang pinya amo ang “labing ginakitaan nga produkto pang-agrikultura para sa mga Pilipino nga mangunguma.” Ginpangin-wala ini sang linibo nga mangunguma sang pinya sa Polomolok kag Tupi sa South Cotabato nga napaidalom sa mga kontrata sa contract growing sa Dole Philippines (Dolefil) kag obligado sa kumpanya makadto ang tanan nila nga patubas.

Suno sa UMA, ginabakal sang Dolefil ang mga pinya sa presyo nga ₱5 kada kilo lang kag indi ₱19.37 kada kilo pareho sang ginasiling sang PSA. Sa ini nga presyuhan, ilusyon ang ginasiling sang PSA nga naglab-ot sa ₱658,097 ang abereyds nga neto nga kita sang mga mangunguma kada ektarya sang 2020.

Sa aktwal, ara sa ₱202,100 lang ang inisyal nga kita sang mga mangunguma sa kada ektarya sang pinyahan. Ara sa abereyds nga 40,422 kilo ang ila nga napatubas nga pinya kada tuig.

Sa sulod sang tatlo ka tuig nga siklo sang pagtanom, nagalab-ot lang ang kita sang mga mangunguma sa ₱404,220 (18 bulan ang kalawigon antes maani ang isa ka tanuman). Sa aktwal, nagakita lang sang ₱134,740 kada ektarya ang mangunguma. Kon ibuhin ang gastos sa produksyon nga ₱124,881, magaggwa nga ₱154,458 ang neto nga kita sa sulod sang tatlo ka tuig o ₱4,290.50 kada bulan.

Sa pihak nga bahin, halos doble nga mas daku ang nareport nga ganansya nga ginahuthot sang Dolefil halin sa mga mangunguma sa nakaligad nga mga tuig—₱284,273 kada ektarya sa sulod sang tatlo-tuig nga crop cycle o ₱94,757 kada ektarya.