“Engrande nga himbunanay” nanday Duterte, DBM kag Pharmally, ginreport sang Senado

,

Imposible nga wala sang kahilabtanan si Rodrigo Duterte sa natabo nga “engrande nga himbunanay” para hukhukon ang gubyerno sang binilyon piso sa kasagsagan sang pandemya sang nagligad nga tuig. Ara siya sa sentro sang pagpaniplang nga ginhimo pangunahon paagi sa abyan niya nga negosyanteng Chinese kag adbayser sa ekonomya nga si Michael Yang, mga upisyal sang Pharmally Pharmaceutical Corporation kag mga sadto kag subong nga upisyal sang Procurement Service of the Department of Budget and Management (PS-DBM).

Ini kag iban pa ang unod sang inisyal nga report sang Senate Blue Ribbon Committee (BRC) nga ginpubliko ni Sen. Richard Gordon sang Oktubre 19. Ginpagwa sang Senado ang report sa pihak sang mga pagpaandam, pagpanghikay kag pangkugmat ni Duterte sa mga senador sa tuyo nga balabagan ang pagbista nga gin-umpisahan sang Agosto 18. Wala napunggan ang imbestigasyon bisan ginpaandaman ni Duterte ang mga senador nga ipakulong kag gindumilian ang pagtambong sang mga myembro sang iya kabinete sa mga pagbista.

Ginpahanugutan ni Duterte ang iya mga abyan nga siputon ang pondo sang gubyerno, suno sa senador. Lakip sa nakalkal nga anomalya sang BRC ang mga masunod:

1) Maanomalya nga ginpasa sang Department of Health (DOH) ang ₱47.7 bilyong pondo sini sa PS-DBM sang Abril 2020 nga wala sang nagakaigo nga dokumentasyon. Ang PS-DBM ginapamunuan ni Christopher Lao, tinawo sang upisina kag makinarya sa pagkampanya ni Duterte sang 2016.

2) Halin sa pondo sang DOH, ginhatag ni Lao sa Pharmally ang indi manubo sa walo ka kontrata nga may kabilugan nga kantidad nga ₱11.486 bilyon bisan wala ini sang bastante nga kapital.

3) Masobra doble ang presyo sang mga personal protective equipment nga ginbakal sang PS-DBM halin sa Pharmally sa balor nga ₱1,910 kada set nga may nagabaligya sang ₱945 kada set sang panahon man nga ina.

4) Halos doble ang presyo sang mga test kit nga ginbakal sang PS-DBM sa Pharmally sa balor nga ₱1,720 kada isa nga may ginabaligya sini nga ₱925 kada isa sang iban nga kumpanya.

5) Peke ang adres nga ginhatag sang tatlo ka upisyal sang kumpanya sang ila upisina, subong man sang ila ginadayunan kag bangud diri indi sila makita sa una nga mga semana sang pagbista.

6) Ang tag-iya sang Pharmally nga si Huang Tzu Yen, kag ang financier nga si Michael Yang nagaatubang sa kaso nga pagpanglansi sa Taiwan. Nagaguwa sa pagbista nga “ginpahulam” ni Yang ang Pharmally sang minilyon piso nga kapital para pangbayad sa mga suplayer sini nga nakabase sa China. Baliskad ini sa una nga pahayag ni Yang nga wala siya sang kaangtanan sa Pharmally, luwas sa pagpakilala sa mga upisyal sini sa mga kumpanya nga suplayer sa China.

7) Ginpalusot sang Pharmally ang expired nga mga face shield paagi sa pagbag-o sa mga expiration date sa mga kahon sini.

8) Ginpagwa sang PS-DBM nga may mga deliberi sang mga gamit-medikal bisan indi ini matuod.

9) Gingamit sang Pharmally ang mga eroplano sang AFP para magkuha sang suplay sa China.

10) Wala nagabayad sang buhis ang Pharmally sa Pilipinas sa pihak sang pagkita sini sang binilyon nga piso halin sa mga kontrata sa gubyerno.

Kaangut sini, ginarekomendar sang BRC ang pagpasaka sang mga kasong kriminal, lakip ang perjury o pagbinutig, batuk kay Yang. Pagakasuhan man ang anay officer-in-charge nga si Loyd Christopher Lao, kag subong direktor sini nga si Warren Liong sang kaso nga kagarukan, korapsyon kag pagpaniplang sa kaban sang banwa. Pagapasakaan man sang kaso nga palsipikasyon sang mga dokumento pangpubliko ang mga upisyal sang PS-DBM nga nagpirma sa mga papeles sang mga peke nga deliberi.

Pagaatubangon man sang mga direktor kag upisyal sang Pharmally ang kasong kriminal sang pagbinutig, paghatag sang mga sala nga impormasyon, estafa kag mga paglapas sa Bayanihan To Heal As One Act.

Nagapabilin nga ara sa kustodiya sang Senado si Linconn Ong, isa sa mga upisyal sang kumpanya, dulot sang iya pagbalibad nga ibuyagyag kon pila ang “ginpahulam” ni Yang sa Pharmally.

Sa mga report, nagapanago na si Yang kag ang mga mataas nga upisyal sang Pharmally antes pa ipubliko sang Senado ang mga rekomendasyon nga ini. Daku nga posibilidad nga wala na ang mga ini sa pungsod, suno sa sergeant-at-arms sang Senado.

Sang Oktubre 19, nagprotesta ang mga progresibong organisasyon sa atubang sang Senado agud sukton ang rehimeng Duterte sa pagpangurakot kag pagdispalko sang pondo sa pandemya. Antes sini, nagpaggwa sang pahayag ang masobra 300 duktor para kundenahon ang mga upisyal sang rehimen nga “wala sang ihibalo, wala huya kag maasab.”

“Engrande nga himbunanay” nanday Duterte, DBM kag Pharmally, ginreport sang Senado