Hustisya alang sa mga rebolusyonaryong gipatay

,
Kini nga artikulo adunay hubad sa PilipinoEnglishHiligaynon

Adunay sakit ug nagpaayo si Pedro Codaste (Ka Gonyong), 72, dihang gidagit, gitortyur ug gipatay siya sa mga sundalo sa 4th ID. Gikan Agosto 2021 pa siya nakabulag sa yunit sa Bagong Hukbong Bayan (BHB) ug nagpadangop sa usa ka balay sa Bukidnon aron magpaayo sa iyang mga balatian. Gidagit siya ug ang iyang kauban nga si Ka Sandro sa mga petsa sa Enero 19 ug Enero 21. Gipagawas sa militar nga napatay ang duha sa usa ka panagsangka niadtong Enero 21 sa Barangay Kalabugao, Impasug-ong, Bukidnon. Walay nahitabong banatan sa lugar niadtong higayona.

Ang pagpatay kang Ka Gonyong ang labing bag-ong panghitabo sa nagkataas nga maduguong listahan sa mga pagpatay sa rehimeng Duterte sa mga konsultant sa National Democratic Front of the Philippines (NDFP) sa panaghisgot kalinaw ug mga lider rebolusyonaryo.

Operasyong likidasyon

Operasyong likidasyon ug palisiyang “walay prisohon” ang mando ni Duterte sa militar ug pulis batok sa mga konsultant ug lider rebolusyonaryo, ilabina sukad niadtong 2020.

Gikan 2019, dili moubos sa 20 ang brutal nga gipatay sa mga armadong elemento sa pasistang rehimen. Lakip sa mga biktima mao silang Julius Giron (Ka Nars), Jorge Madlos (Ka Oris), Menandro Villaneuva (Ka Bok), Antonio Cabanatan (Ka Manlimbasog), Randall Echanis, Eugenia Magpantay (Ka Fiel) ug Agaton Topacio (Ka Boy) ug Florenda Yap (Ka Osang). Gipatay usab silang Mario Caraig (Ka Jethro), Dennis Rodinas (Ka Mayen), Leonido Nabong (Ka Charo), Randy Malayao, Alvin Luque (Ka Joaquin), Reynaldo Bocala (Ka Minoy), Fr. Rustico Tan, Kerima Tariman (Ka Ella), Sandra Reyes (Ka Kaye) ug Jhon Niebres Peñaranda (Ka Parts Bagani). Mayorya sa maong mga kasong pagpatay nahitabo niadtong 2020 ug 2021.

Pulos walay ikasukol dihang gipatay ang mga biktima. Daghan ang gidagit o iligal nga gidakop ug gitortyur ayha gipatay. Ang uban girakrakan sa “pagreyd” sa gisilungan nilang balay. Ang lain pang biktima sa likidasyon nadakop sa banatan ug hors de combat (mga tawong wala nay katakus nga mosukol) ayha gidayunan og patay.

Kadaghanan sa maong mga krimen direktang ginapatuman sa mga unipormadong sundalo ug pulis. Aron tabunan ang krimen, ginapagawas nga ang mga biktima napatay sa mga panagsangka. Namakak ang mga upisyal sa militar ug pulis aron ipagawas nga nagka-engkwentro o misukol ang mga biktima. Adunay pipila ka biktima nga gipatay sa mga ahente sa estado. Walay ginahimong makuting imbestigasyon ug pag-awtopsiya sa mga patayng lawas aron tukion ang aktwal nga sirkumstansya sa pagkamatay sa mga biktima. Sa daghang kaso, tinuyo nga gihikaw sa AFP ug PNP ang akses sa pamilya ug mga abugado sa impormasyon.

Sa nataho nga 20 ka biktima sa Ang Bayan, 12 ang nagpangedaron og 60 pataas nga pulos walay katakus nga mosukol. Ang uban nagpaayo sa ilang gihambin nga balatian.

Lapas sa CARHRIHL, JASIG ug balaod sa gubat

Ang mga pagpatay sa konsultant pangkalinaw sa NDFP lapas sa Joint Agreement on Safety and Immunity Guarantees (JASIG) nga nagagarantiya sa katungod ug kinabuhi sa mga representante sa panaghisgot kalinaw. Lapas usab kini sa Comprehensive Agreement on Respect for Human Rights and International Humanitarian Law (CARHRIHL) nga nagsiguro sa katungod ug makitawhanong pagtratar sa mga anaa na “gawas sa banatan.” Lakip dinhi ang proteksyon sa ilang “kinabuhi, dignidad, tawhanong katungod, pulitikanhong pagtoo ug ilang moral ug pisikal nga integridad.” Ingonman, “tanang nawad-an og kagawasan sa mga hinungdan nga adunay kalambigitan sa armadong panagsangka kinahanglang makitawhanong tagdon” ug angayan nga “ikunsiderang buhian sa makitawhanong sukaranan o uban pang makatarunganong hinungdan.”

Hugot usab nga ginapanalipdan sa mga balaod sa armadong panagbangi ang katungod sa mga hors de combat. Ilalum sa Geneva Conventions sa 1949 ug Dugang nga mga Protokol niini, hugot ang pagbawal nga patyon, pasakitan, ipailalum sa tortyur o unsamang aksyong maghikaw sa dignidad sa mga hors de combat. Sa mga sitwasyong kombat, ang mga samaron o masakiton kinahanglang luwason ug atimanon sa kaawayng pwersa nga naggunit kanila.

Ang walay puas nga kampanya sa mga pagpatay sa rehimeng US-Duterte kabahin sa hiwi niining pagtoo nga mapukan ang rebolusyonaryong kalihukan kung pagapatyon ang mga rebolusyonaryo. Sukwahi sa maong laraw, ang dugo sa mga rebolusyonaryong biktima labaw lamang nga mipalig-on sa determinasyon sa katawhan nga iasdang ang pakigbisog alang sa hustisya ug katilingbanong kausaban.

Hustisya alang sa mga rebolusyonaryong gipatay