Ang “pagdaghan sa trabaho” niadtong milabayng tuig ang usa sa mga kahibulungan nga ginapakaylap sa mga upisyal sa ekonomiya ni Rodrigo Duterte. Gusto niining tabunan ang kadaut nga gibunga sa mga lockdown, kawalay ayuda alang sa pagrekober ug palpak nga tubag sa rehimen sa pandemyang Covid-19.

Gipanghinambog sa rehimeng Duterte nga 1.5 milyong trabaho ang “nadugang” sa sektor sa agrikultura niadtong 2021. Kini luyo sa 1.7% paghagba sa produksyon sa agrikultura niadtong 2021, nga mas grabe pa sa 1.2% paghagba niadtong 2020. Gani, pinakaubos kini sa milabayng duha ka dekada.

Matud sa panukiduki sa Ibon Foundation, sa 2019-2021, misigpit og 0.5% ang produksyon sa agrikultura. Apan sa parehong panahon, misaka ang tantos sa empleyo sa sektor og 15.1%. Kung toohan ang maong datos, buot pasabot mikunhod og 13.5% ang abereyds nga output sa matag mag-uuma ug mamumuong panguma sa maong panahon.

Sa 2021 lang, tanang subsektor sa agrikultura gawas sa mga pananum nagdeklara sa pagtiurok. Pinakadaku ang gihagba sa produksyon sa karne (17% sa 2021 kumpara sa 7.4% niadtong 2020). Wala pa gihapon nakabawi ang produksyon sa manok ug itlog, ingonman ang produksyon sa isda.

Matud sa mga organisasyong mag-uuma, napit-os ang sektor tungod sa mga restriksyong gipahamtang sa ngalan sa pandemya, pag-ubos sa demand tungod sa pagkunhod sa kita ug suhulan, ug walay hunong nga importasyon sa mga pagkaon nga labaw pang mibira paubos sa presyo sa pagpalit sa mga lokal nga produktong agrikultural. Niadtong Setyembre 2021 halos usa ka milyong trabaho ang nawala sa sektor. Kadudahan nga wala lamang nabawi ang nawalang mga trabaho, kundili nadugangan pa kini sa ulahing kwarto, bisan og mihampak ang bagyong Odette niadtong Disyembre 2021. Gibanabanang ₱11.7 bilyon ang balor nga gidaut sa bagyo sa agrikultura.

Dili usab katoohan ang pagsaka sa tantos sa empleyo sa sektor sa patigayong pakyawan ug binuuk. Matud sa datos sa estado, nadugangan og 1.4 milyon ang mga nagtrabaho sa sektor apan 4.3% lamang ang gitaas sa output niini. Buot pasabot, mas ubos ang abereyds nga output ug ginadawat nga suhulan sa matag mamumuo.

Sa sektor sa pagmanupaktura, ang ginasulting 3.4 milyong trabaho mas ubos pa gihapon og 266,000 sa ihap sa adunay trabaho dinhi ayha magpandemya. Mas ubos usab ang ihap sa mga nagatrabaho sa sektor sa transportasyon ug bodega, akomodasyon ug serbisyong pagkaon (mga restawran ug uban pa) kumpara sa gidaghanon niini niadtong 2019.

“Mas taas pa gihapon og 3.2 milyon ang ihap sa mga walay trabaho niadtong Nobyembre 2021 kumpara niadtong Enero 2020 ayha mihaguros ang pandemya,” matud sa Ibon. Dugang dinhi, impormal ug ubos ang suhulan ug kita ang klase sa mga trabahong namugna sa milabayng duha ka tuig.

Gipagawas ang datos sa empleyo ayha gipagula ang estadistika kalabot sa lokal nga produksyon (gross domestic product o GDP) sa Pilipinas nga ginasulting milambo og 5.6% sa 2021. Mura kinig milambo tungod kay naggikan kini sa -9.6% nga pagtiurok sa GDP niadtong 2020. Kung buot hunahunaon, layo pa gihapon kini sa ginasulting abereyds nga tantos nga 6.4% paglambo sa milabayng 10 ka tuig ayha ang pandemya.

“Mas gamay pa gihapon og 4.5% ang ekonomiya sa 2021 kumpara sa 2019,” matud sa Ibon. Direktang resulta kini sa hugot nga lockdown nga walay katugbang nga ayudang pangpinansya nga magpataas unta sa katakus sa mga pamilya nga makapalit sa panginahanglan ug makaabag sa krisis, matud sa grupo. Wala usay subsidyo nga makatabang unta sa pagpalutaw sa gagmay hangtud sa hatungan nga mga negosyo.

Mamahimong temporaryo lamang ang paspas nga paglambo sa katapusan sa 2021, matud pa sa institusyon. “Lagmit nga mahanaw sa unang kwarto sa 2022.”