Maid-id nga ginasundan ni Kaupod Delio ang eleksyon 2022 kag ang kandidatura sang anak sang diktador nga si Ferdinand Marcos Jr. Ginakalipay niya ang pagbwelo sang oposisyon nga indi basta-basta nagapalutos sa higante nga makinarya sang disimpormasyon sang pamilya sang diktador para irebisa ang kasaysayan kag lubos nga makapanumbalik sa Malacañang.

Masobra 70 ka tuig na si Ka Delio. May asawa kag anak, kag may apo na. Isa siya sa makabig nga beterano sang Bagong Hukbong Bayan (BHB) nga nabuhi kag nakalampuwas sa diktaduryang Marcos kag sa masunod nga reaksyunaryong mga rehimen.

Madamo na sa iya mga kakontemporaryo ang namartir o indi gani nagretiro. Pero retirado man o indi, nagapabilin nga aktibo ang diwa nga mapang-away sang mga pareho ni Ka Delio nga tubtob subong nagahimakas para sa ginahandum sang pumuluyong Pilipino nga isa ka katilingban nga hilway, demokratiko kag progresibo.

Base sa iya inagihan, indi diretso ang dalan sang armado nga demokratikong rebolusyon.

Dekada 1960 katapu na siya sang kahublagan pamatan-on para sa reporma bilang katapu sang isa ka grupo nga sosyal demokrata nga impluwensyado sang kleriko pasista. Sang maglupok ang First Quarter Storm of 1970, nagpangita siya sang maangutan sa pungsodnon-demokratikong hublag.

Una siya nga nag-entra sa Samahan ng Demokratikong Kabataan kag sang ulihi, sa Kabataang Makabayan sang isuspendir ni Marcos ang writ of habeas corpus sang 1971.

Labi siya nga nakumbinse nga magpasakup sa rebolusyonaryong kahublagan sang mabasa ang libro ni Prof. Jose Maria Sison nga Struggle for National Democracy. Ginhatag sa iya ang libro nga ini sang anay kaklase halin sa isa ka unibersidad sa Maynila.

Nagaplano pa lang siya kag iya mga pareho nga aktibista nga maglunsar sang pangkatilingban nga pagpanayasat para sa pagabuksan nga sonang gerilya sa isa ka lugar sa Visayas sang ideklarar ang layi militar. Wala sapayan nga wala sila sang kahanasan militar pareho sang mga kadre nga “Tarlac-trained” o “Isabela-trained”, pwersado sila nga magkadto sa kaumhan kag suguran ang armadong paghimakas. Solo nga ubay nila ang bilin ni Tagapangulong Mao: Kita pareho sa mga binhi nga diin man magtupa nagatubo, nagaugat kag nagalambo.

Ginmanduan sang Partido si Ka Delio nga magbukas sang sonang gerilya sang ulihi nga bahin sang Oktubre 1972, pila ka semana matapos ipapanaog ang layi militar. Bangud nakugmat ang pumuluyo sa layi militar, halos ginsurender nila ang ila mga armas nga pangdepensa kontra sa mga makawat kag bandido. Ugaling, indi tanan nagpakugmat sa taktikang saywar sang diktaduryang Marcos. May pila nga maisog nga wala magsurender sang armas. Ginhatag nila ang mga ini kanday Ka Delio bilang amot sa nagaumpisa nga armadong rebolusyon.

Duha ka paltik nga rebolber ang ginsuguran sang hangaway sang banwa sa lugar nga ini sa Visayas. Nadugangan ang mga ini sang isa ka pistola nga kalibre .45 kag apat ka granada sang ulihi. Halin sa wala sang inagihan, ang ginbansagan nga mga “suldado nga wala sang sapatos” nagtuon nga maglunsar sang gera halin mismo sa ila praktika.

Nagpalapad sanday Ka Delio halin sa isa ka baryo nga naabtan niya. Pero nasimhutan gilayon sang kaaway ang ila presensya kag naglunsar sang una nga operasyon militar nga “nip-in-the-bud” batuk sa isa ka gamay kag tuman kahina nga yunit sang BHB. Isa ka gab-i sang Marso 1973, ginsalakay sang mga suldado sang Philippine Constabulary ang isa ka payag nga ginatulugan sang mga hangaway. Ginreyd man nila ang balay ni Ka Ponso, isa ka mangunguma nga nagahulag nga partaym.

Napaslawan sila nga dugmukon ang bisan gamay nga yunit nga ini sang BHB. Sa desperasyon gindukot sang kaaway ang 4-tuig nga anak nga lalaki ni Ka Ponso para pasurenderon siya. Isa ka tuig nga ginhimo nga hostage sang militar ang bata.

Sa pinakabasehan, wala gid sang daku nga pagkatuhay sa pag-atubang sa militar sadto kag subong, suno kay Ka Delio. Sa estratehiko nga paglantaw, sila mga tigreng papel. Pero sa taktikal nga paglantaw, sila matuod nga nagakaon sang tawo. Sila mga suldado sang mga nagaharing sahi nga ginabayaran nga magpatay sa mga sahing pigos kag ginahimuslan nga determinado nga magbangon kag magbato para sa ila kahilwayan kag kaayuhan.

Ano ang sikreto sa malawig nga kabuhi ni Ka Delio? Wala sang iban kundi ang masa kag masa lamang. Kon muklat kag organisado ang masa daw nagapangita ang kaaway sang dagum sa dagami ano man sila kadamo. Nagapabilin nga aktibo kag luwas sa pagpang-ipit sang kaaway si Ka Delio bangud sa pagbinuligay sang masa kag mga kaupod.