Ang multibilyong mga sikretong pondo

,
Ang artikulong ito ay may salin sa English

Laman ng balita sa nagdaang mga linggo ang “confidential and intelligence funds” (CIF) para kay Ferdinand Marcos Jr, Sara Duterte at 22 pang ahensya ng estado sa susunod na taon. Makatatanggap si Marcos ng ₱4.85 bilyon na CIF, habang si Sara Duterte ay makakakopo ng ₱650 milyon.

Matatandaang lantarang ang pangungurakot ng rehimeng Marcos Jr sa pondo noong 2022 nang inilipat nito ang ₱221.4 milyon mula sa “contingent fund” ng pangulo tungo sa upisina ni Duterte. Sa halagang ito, ₱125 milyon ang inilaan para sa “confidential funds” ng bise presidente, na batay sa mga dokumento, ay nagasta sa loob lamang ng 19 na araw—o ₱7 milyon kada araw. Dahil “confidential” ang pondong ito, lingid sa publiko kung saan ito napunta.

Hindi na bago ang CIF. Pero sa kabila ng pagtutol dito ng taumbayan, tuluy-tuloy itong lumalaki sa nagdaang mga dekada. Sa ilalim ng rehimeng Gloria Arroyo noong 2001, ₱959.5 milyon ang kabuuang CIF. Todong lumobo ito sa panahon ni Rodrigo Duterte, na mula 2016 ay nilaanan ng ₱1.7 bilyon, at lumobo tungong ₱6.8 bilyon noong 2017. Ang ₱10.14 bilyong CIF sa 2024 ay 957% nang mas malaki kumpara sa CIF noong 2001.

Nakapadron ang paggamit ng reaksyunaryong gubyerno ng CIF sa gubyerno ng US, kung saan ang tawag dito ay “black budget.” Sadyang hindi ipinapakita sa publiko kung saan ginagamit ang black budget dahil kadalasa’y pinopondohan nito ang mga iligal na operasyon ng gubyerno.

Sa Pilipinas, ginagamit ito sa “maseselang operasyong panseguridad,” tulad ng pagtatayo o pag-upa ng mga “safe house,” pagbabayad sa mga “impormante,” pagbili o pag-upa ng mga sasakyan sa mga “espesyal na operasyon” at iba pa na may kaugnayan sa kahindik-hindik na mga krimen ng ekstrahudisyal na pamamaslang, pagdukot, pag-aresto at detensyon. Sa kaso ni Sara Duterte, ginagamit din ito para sa sarbeylans at paniktik sa unyon ng mga guro at mga aktibistang estudyante. Dahil walang pagtutuos, napakadali nitong ibulsa ng mga upisyal, kapwa sa burukrasyang sibil at militar.

Ang multibilyong mga sikretong pondo