Sa hilit nga barangay sa Samar, naghari ang kamot nga puthaw sa 8th ID sa Armed Forces of the Philippines (AFP). Layo sa mata sa publiko ug midya, nagtunhay dinhi ang sekretong mga pagdagit, detensyon ug pagpriso sa mga sibilyan sa ilang mga komunidad ug uban pang pagpangabusong militar. Hingpit nga dominado sa mga yunit militar ang mga sibilyang awtoridad.

Pagdagit ug ekstrahudisyal nga detensyon

Dili moubos sa 10 ang biktima sa pagdagit ug sekretong detensyon sa kampo sa 8th ID sa Barangay Maulong, Catbalogan, Samar sukad pa niadtong milabayng tuig. Nagpabilin silang nakapriso, dili mabisita sa mga pamilya, ug walay ligal nga representasyon hangtud karon. Gipailalum sila sa emosyonal, pisikal ug mental nga torytur sa berdugong mga sundalo.

Lakip sa mga biktima silang Mariel Rebato ug Monica Ogacho, parehong mga bag-ong inahan, ug ilang mga gagmayng bata. Kauban nilang gipriso sa kampo silang Marygrace Tambis Bicina, Renato Chokoy Rufo ug tulo pa nga gidagit sa militar niadto usang Marso. Ang uban kanila gidagit gikan sa giabangang balay sa Calbayog City niadto pang Disyembre 2022.

Nahibaloan sa rebolusyonaryong kalihukan ang ilang kahimtang dihang pipila sa mga gidagit temporaryong gibuhian ug nakareport sa BHB. Lakip sa mga gibuhian ang upat ka Pulang manggugubat nga gimandoang magsilbing ahente sa militar.


Kontrol sa militar sa kinabuhi sa mga sibilyan

Sa unum ka lungsod sa Northern Samar, daw mga prisohan ang mga baryo ug mga sundalo ang mga tigbantay.

Sa Silvino Lobos, kontrolado sa mga sundalo ang pagsulod-gawas sa mga residente sa kada baryo. Kinsamang moadto sa bukid o magtrabaho kinahanglang mo-logbook ug ginadakop ang kinsamang anaa sa gawas nga wala dinhi. Gitakdaan og pipila ka oras ang ilang pagpondo sa gawas.

Niadtong Abril, lima ka beses nga gibombahan gikan sa kahanginan ug giistraping ang Barangay Senonogan de Tubang, Silvino Lobos. Adunay adlaw nga lima ka beses nga gihimo ang pagpamomba gamit ang 10 ka rocket, kadungan ang upat ka beses nga pagpabuto og kanyon ug pagpangistraping. Tulo ka mag-uuma ang direktang gipabuthan sa mga sundalo. Gawas dinhi, kaylap ang mga krimen sa militar sama sa pagpangawat og manok ug himang pang-uma, pagpamungkag sa balay, pagpangdaut sa mga pananum, ug iligal nga detensyon.

Halos pareho ang kahimtang sa mga lungsod sa Las Navas ug Catubig kung asa nakadeploy usab ang 3rd IB, 20th IB ug 19th IB. Bantay-sarado ang tanang ginadala sa mga mag-uuma sa umahan. Sa pipila ka baryo, bawal maggawas og bisan usa ka latang bugas gawas kung luto ug nakasulod kini sa balunan.

Sa Mapanas, Gamay ug Palapag, labaw nga mas hugot ang pagharing militar sa 74th IB. Ginapalista sa mga sundalo ang eksaktong lugar nga adtoan sa mag-uuma ug ginapityuran sila. Ginabawalan silang magdala og bugas sa uma ug dapat ang sardinas nga balunon nakabutang sa balunan. Arbitraryong ginapahamtang ang mga lockdown sa takuban sa pagtinakdanay sa Covid-19 bisan dili kini tinuod.

Pagka-gabii, usa-usang ginausisa ang matag balay aron iphon ang mga tawong nanimuyo dinhi. Kung mausab ang ihap, manubag ang upisyal sa barangay. Ginasubaybayan ug sekretong ginapaminaw ang panaghisgot sa mga tagabaryo sa ilang mga balay. Ginapalista sa mga tindahan ang tanang ginapalit dinhi aron ilang mabantayan.


Lima ka tuig sa MO 32

Sa milabayng lima ka tuig, migrabe ang kabangis sa militar sa Eastern Visayas. Gamit ang Memorandum No. 32 (MO 32), upat ka batalyon ang gideploy sa rehiyon sa tunga-tunga sa Disyembre 2022 ug Pebrero aron “buntugon” ang “nahabiling upat ka aktibong natarang gerilya” sa amihanang bahin sa Samar. Dugang kini sa tulo ka brigada sa 8th ID nga kasamtangang gipangulohan ni Maj. Gen. Camilo Z. Ligayo.

Gani, wala nay basihan ang MO 32 nga unang gipahamtang sa rehimeng Duterte niadtong Nobyembre 22, 2018. Kini tungod kay gitangtang na ang “state of national emergency” sa Mindanao niadtong Hulyo 27 nga nagsilbing basihan niini.