Taliwala sa kaylap ug sa daw walay kahumanang kasakit sa katawhang Pilipino sa pandemya ug mga paantus nga lockdown, nahimo pa sa rehimeng Duterte nga usik-usikan, kurakuton ug ihikaw sa katawhan ang ilang binilyong pisong pondo.

Hilabihan nga gikasuko sa katawhang Pilipino ang gibutyag sa Commission on Audit (COA) nga mga anomalya sa gubyerno, ilabina sa paggunit sa pondo alang sa pandemya nga kulang na gani kaayo gisayang o giusik-usikan pa. Timailhan kini sa kaylap ug sistematikong korapsyon ilalum ni Duterte, tadtad sa pulang marka sa COA ang halos tanang mayor nga ahensya sa gubyerno. Sa pagsulay nga tabunan ang maong mga anomalya o korapsyon, gihulga ni Duterte ang COA nga dili ibutyag ang ilang mga nasayran.

Atubangan sa napuloan ka libong namatay sa Covid-19, sa kapin usa ka milyong nagkasakit, minilyong nawad-an og panginabuhian ug nakasinati sa grabeng kalisud ug kagutom, krimen ang maong mga anomalya ug kinahanglang panubagon ang mga nagpaluyo niini. Gibutyag niini nga mini ang ginasulting nagaalagad sa katawhan ang burukrasya sa reaksyunaryong estado. Ang tinuod, bug-at kini nga palas-anon nga mipusgay sa abaga sa yanong katawhan.

Ang pag-usik-usik ug dili hustong pagprayoridad sa pondo sa katawhan labaw pang nagpagrabe sa nasinating krisis sa nasud ug pag-antus sa katawhan. Ang grabe ka gamay, pag-usik-usik ug pagsayang sa pondong nakagahin sa pag-atubang sa pandemya mipiang sa kapasidad sa nasud nga buntugon ang pandemya. Kulang kaayo ang katakus sa mass testing, contact tracing, pagbakuna ug pagpakusog sa kapasidad sa mga pangpublikong ospital, mga yaweng lakang aron mabuntog ang pandemya. Kapin usa ka tuig na apan buta pa gihapon ang mga upisyal sa panglawas kung asa ug paunsa mikuyanap ang sakit.

Busa kanunay ulahi ang tubag sa gubyerno sa pagkuyanap sa bayrus ug sa walay kahumanang lockdown. Tungod sa pagsalig sa militaristang lockdown isip solusyon sa pandemya, gipiangan ni Duterte ang ekonomiya sa nasud ug panginabuhian sa yanong mga Pilipino.

Dakung bahin sa maong mga anomalya nagtimaan sa pondong wala gigamit nga gimando ni Duterte nga tipigan sa Department of Budget and Management. Daghan ang nagtuo nga kabahin kini sa pagkawkaw sa binilyong pisong pondong pang-eleksyon nga ibubu sa ekonomiya sa katapusan sa tuig o sa mosunod nga tuig aron magpatumaw, magpalit og boto ug suporta sa mga pulitiko ug para sa pagmanipula sa resulta sa eleksyon.

Giuna pa ni Duterte ang pagkapyot niya sa poder atubangan sa malukpanong pag-antus sa masang Pilipino nga bunga sa iyang kapalpak sa pagdumala ug grabeng pagpasagad. Ang maanolmayang paggunit niini sa pondo sa gubyerno dugang paantus ug pabug-at sa katawhan.

Dayag kaayo nga mini ang asta ni Duterte nga “anti-korap.” Ang pagsipa sa gagmayng burukrata pasundayag lamang aron tabunan ang korapsyon sa mga dagkung burukrata. Ang pinakadakung kurakot mao ang pinakasuud niyang suluguon, mga heneral ug pinakamatinud-anon niyang mga upisyal nga bisan nabisto na ug walag too nga ginamakmak padayon pa gihapon sa ilang pag-usik-usik ug pagwaldas sa kwarta sa katawhan. Nangalisngaw sa kadunot ang iyang gubyerno.

Tungod sa nagkagrabeng anomalya, grabe nga pagpasagad ug pagkapyot ni Duterte sa gahum, nagkadaku ang posibilidad nga moulbo ang mas grabe pang krisis sa panglawas, ekonomiya ug pulitika sa mga umalabot nga semana ug bulan.

Sa pagtumaw sa bag-ong mas bangis nga tipo sa Covid-19 sama sa Delta variant ug uban pa, daku ang posibilidad nga labaw pang mograbe ang pandemya nga lapas sa katakus sa sistemang panglawas. Nagkadaghan ang mga nars nga miluwat tungod sa kakapoy sa trabaho ug kapuul sa pagpaabot sa ilang mga benepisyo. Kulang na ang mga ospital sa mga pasilidad ug mamumuong magadumala dinhi, mao nang daghang mga adunay sakit ang wala na natambalan. Atubangan niini, lockdown pa gihapon ang nag-unang tubag sa rehimen, nga siguradong labaw pang mopiang sa ekonomiya ug panginabuhian sa masa.

Gihurot sa rehimeng Duterte ang pasensya sa katawhan. Nagbukalbukal ang dugo sa katawhan sa ginapakita sa mga korap nga burukratang kapitalista kung asa mas giuna pa nila ang ilang gahum, mga luho, pitaka ug bulsa bisan og nangamatay na ang katawhan sa pag-antus. Ginaatubang sa katawhan kung paunsa ug asa ibugwak ang nanglapaw nilang kasuko sa rehimen.

Anaa sa abaga sa mga progresibo ug demokratikong pwersa ang responsibilidad nga hiusahon ang kasuko sa katawhan ug hatagag porma isip usa ka gamhanang armas sa kausaban. Kinahanglan nilang abton ang minilyong katawhan nga nangita og giya ug iwag sa dalan nga kinahanglang subayon aron panalipdan ang ilang interes ug kaayuhan. Kinahanglang patigbabawan ang mga pagpamig-ot sa lockdown ug pasistang paghari aron ipatuman ang malukpanong kampanya sa pagpukaw, pag-organisa ug pagpalihok sa masa.

Pugos nga ginasiak-siak sa rehimeng Duterte ang katawhan gamit ang pagpanglingla, bakak, pagpanghadlok ug kabangis. Kinahanglan kining tugbangan sa walay kapuul nga paglihok aron hiusahon ang mga kabatan-onan, mga mamumuo, mag-uuma, mga kabus, kababayen-an, mga nars ug duktor, mga magtutudlo ug uban pang ordinaryong mga empleyado. Kinahanglang hugpungon ang lain-laing sektor aron ipakita sa tanang higayon ang lapap nga kasuko sa katawhan sa kasamtangang krisis nga binuhatan ni Duterte ug sa iyang mga alipures.

Kinahanglang andam sa kalit nga pagpaling o pag-usab sa sitwasyon ug sakmiton ang tanang higayon nga hiusahon ang kusog sa napuloan ka libong katawhan sa kadalanan ug hugpungon ang pinakalapad nga pwersa aron hukman ang kurakot, palpak, traydor ug pasistang rehimen.

Isip iwag, kinahanglang itudlo sa Partido nga sa usa ka bahin, ang kaylap ug sistematikong korapsyon sa gubyernong Duterte labaw pang nagpagrabe sa krisis, kalisud ug pag-antus sa katawhan. Sa pikas bahin, timailhan usab kini sa walay kasulbaran ug nagkagrabeng krisis sa nagharing sistema nga matapos lamang pinaagi sa armadong rebolusyonaryong pagpahagba sa reaksyunaryo, papet ug burukrata-kapitalistang estado.