Araw-a­raw, la­man ng ba­li­ta ang ibi­ni­bi­gay na mga “do­na­syo­n” ng ma­la­la­king negosyong pag-aa­ri ng mga bil­yu­nar­yong ka­pi­ta­lis­tang kompra­dor.

“Na­ri­to ang mga kum­pan­ya na­min pa­ra su­por­ta­han ang la­hat ng pag­si­si­kap, at pa­tu­loy ka­ming nag­ha­ha­nap ng pa­ra­an na ma­ka­tu­long at ma­ka­su­por­ta,” dek­la­ra­syon ni Kevin Andrew Tan, pi­nu­no ng Alli­ance Glo­bal Gro­up Inc., kum­pan­yang ku­mo­kontrol sa Me­ga­world, Empe­ra­dor Inc., Re­sorts World Ma­ni­la at McDo­nalds. Ipi­nag­ma­la­ki ni­ya na na­ka­pag­bi­gay na siya ng P603 mil­yong “do­na­syo­n.”

Ga­ni­to din ang pag­ma­ma­la­ki ng iba pang ma­la­la­king kum­pan­ya tu­lad ng SM, San Mi­gu­el, Blo­om­berry, Uden­na, Aboi­tiz, Aya­la Gro­up, Glo­be Te­lecom, Jol­li­bee, Met­ro Pacific, Coca-Co­la, mga kum­pan­yang POGO, Fi­linvest, Oka­da Ma­ni­la, TikTok, LBC, Pep­si at PHINMA.

Sa pa­na­hon ng pan­dem­ya at kri­sis, ma­sa­sa­bing ma­gan­dang ba­gay nga na nag-aam­bag ang la­hat, la­lu­na ang mga bil­yu­nar­yo, pa­ra ma­ka­tu­long sa pag­si­si­kap ng ban­sa na pa­ngi­ba­ba­wan ang ban­ta ng pag­ka­lat ng Covid-19. Su­ba­lit ang ta­nong ay: Bu­si­lak na tu­long ba ta­la­ga ang nga­yo’y aa­bot na sa P20 bil­yon mu­la sa ma­la­la­king kum­pan­ya?

Ang simpleng sa­got: Hin­di.

Ba­tay sa Reve­nue Re­gu­la­ti­on No. 9-2020 na ini­la­bas ng Bu­reau of Inter­nal Reve­nue (BIR), ang mga do­na­syong sa­la­pi, ka­ga­mi­tan at sup­lay pang­ka­lu­su­gan, re­lief goods, at ang pag­pa­pa­ga­mit ng mga ari-a­ri­an “ay maaa­ring buong-bu­ong ma­ka­kal­tas sa bu­wis sa ka­buuang ki­ta ng mga nag-am­bag na kor­po­ra­syon o in­di­bid­wal.”

Ang mga do­na­syon ay maaa­ring ibi­ni­gay sa pam­ban­sang gub­yer­no o anu­mang ahen­sya ni­to, ka­bi­lang ang mga lo­kal na gub­yer­no o mga kor­po­ra­syon ng gub­yer­no, o ka­hit sa mga re­histra­dong NGO, ma­ka­ta­ong or­ga­ni­sa­syo­n, insti­tu­syon o pun­da­syo­n. Ibig sa­bi­hin, ka­hit ang mga do­na­syon ni­la sa sa­ri­ling mga pun­da­syon ay ma­ka­kal­tas sa ka­ni­lang bu­wis.

Ka­ya ang mga “pa­ka­in” ng Jol­li­bee at ng McDo­nalds, ang mga PPE at re­lief goods na “bi­gay” ng ma­la­la­king kum­pan­ya, sa aktwal, ay babayaran ng gub­yer­no sa an­yo ng kal­tas sa bu­wis.

Noong Abril 22, ina­nun­syo ng De­partment of Transpor­ta­ti­on na ba­ba­ya­ran ni­to nang P35 mil­yon si Den­nis Uy pa­ra sa da­la­wang bu­wang pag­pa­pa­ga­mit ng da­la­wang bar­ko ng 2Go bilang pa­si­li­dad pa­ra sa pagkwa­ran­ti­na sa uu­wing mga OFW. Su­mu­nod na araw, nag­ma­la­ki si Uy na hin­di na siya mag­papa­ba­yad at siya na lamang ang gagastos. Ang totoo, mas malaki ang maku­kuha ni Uy kung kakaltasin na la­mang na buwis ang sinabi niyang P260 milyong gagastusin niya.

Bu­kod sa ma­ka­kal­tas na bu­wis sa ka­ni­lang mga do­na­syo­n, na­ga­wa rin ng mga kum­pan­yang ito na pa­tu­loy na pag­ka­ki­ta­an ang mga ari-a­ri­an ni­lang na­teng­ga sa pa­na­hon ng pan­dem­ya. Ka­bi­lang di­to ang mga lo­te o gu­sa­li na ipi­na­ga­mit sa ipi­nag­ma­ma­la­king mga “me­ga-swab­bing” cen­ter sa Mall of Asia Are­na na pag-aa­ri ng pa­mil­yang Sy, sa Ende­run Tent sa Ta­gu­ig na pag-aa­ri ng Uden­na Cor­po­ra­ti­on ni Den­nis Uy, at sa Phi­lip­pi­ne Are­na sa Bu­lacan na pag-aa­ri ng Igle­sia Ni Cris­to. Sang­kot na­man sa pag­pa­pa­ta­yo ng “me­ga-swab­bing” cen­ter sa Pa­lacio de May­ni­la ang mga Yap, Aya­la, Razon at Vil­lar.

Sa mga pa­ha­yag ng gub­yer­no, lu­bos-lu­bos ang pa­sa­sa­la­mat sa mga kum­pan­yang ito. Ang to­too, ang “tu­long” na ito ay ba­ba­ya­ran ng gub­yer­no sa ha­la­gang P511 mil­yon at papasanin ng mamamayan.

Sa pa­ma­ma­gi­tan ng mga “do­na­syo­n” na ito, na­ga­wa ring mai­ben­ta ng ma­la­la­king kum­pan­yang ito ang ka­ni­lang mga pro­duk­to sa pa­na­hon na ti­gil ang eko­nom­ya at ne­go­syo. Bu­kod di­to, na­ka­ku­ha rin ang mga kum­pan­yang ito ng lib­reng pa­ta­las­tas sa rad­yo at te­le­bi­syon ng gub­yer­no kung saan araw-a­raw si­lang pi­na­sa­sa­la­ma­tan.

Pa­ra sa mga ka­pi­ta­lis­ta, wa­la ta­la­gang lib­re o ibi­ni­bi­gay na wa­lang ka­pa­lit. Ang mga “do­na­syo­n” na idi­na­da­an sa iba’t ibang ahen­sya ng gub­yer­no ay pu­hu­nang “u­tang na loob” na maaa­ri ni­lang si­ngi­lin sa mga pag­ka­ka­ta­ong ka­kai­la­nga­nin ni­to ng pa­bor sa hi­na­ha­rap. Ha­lim­ba­wa, ipaaa­la­la ng Fi­linvest Cor­po­ra­te City Foun­da­ti­on ang donasyon nitong mga test kit sa lo­kal na gub­yer­no ng Mun­tin­lu­pa sa­ka­ling lu­mi­taw ang mga usa­pin sa mga pag­ma­may-a­ri ni­tong lu­pa sa na­tu­rang lun­sod.

Ma­la­ki ang pa­pel ng ma­la­la­king ka­pi­ta­lis­ta sa mga prog­ra­ma sa Covid-19 ng re­hi­meng Du­ter­te. Ma­ging ang pa­ma­ma­ha­la sa pa­nga­nga­lap at pag­pop­ro­se­so ng da­tos ng De­partment of Health (DOH) ay iki­nontra­ta sa Thin­king Machi­nes Inc., isang kum­pan­yang ini­re­ko­men­da ng ng Fi­linvest Cor­po­ra­ti­on.

Ang nakabimbin namang programa para sa contact tracing na staysafe.ph ay ginawa ng Multisys, kasosyo ang iba pang mga pribadong kumpanya. Ang programang ito ay para sa malawakang pagmamanman sa kilos ng mga indibidwal sa ngalan ng pagpapabilis ng contact tracing.