Ang kon­sep­to ng res­pon­si­bi­li­dad ng gub­yer­no sa pa­nga­nga­la­ga sa ka­lu­su­gan ng ma­ma­ma­yan ay unang iti­na­gu­yod ng Rus­sia (ka­lau­nan ang pe­de­ra­syong Soviet Uni­on) sa ila­lim ng so­sya­lis­tang es­ta­do at pa­mu­mu­no ng li­der ko­mu­nis­tang si Vladimir Le­nin. Noong 1920, idi­nek­la­ra ni­ya: “Si­ni­mu­lan na­tin ang isang da­ki­lang ge­ra, isang ge­rang di na­tin kaa­g­ad ta­ta­pu­sin. Ito’y isang wa­lang du­gong ge­rang isi­nu­su­long ng mga huk­bo ng mang­ga­ga­wa la­ban sa gu­tom, gi­naw at ti­pus, isang ge­ra pa­ra sa isang mu­lat, ma­ta­li­no, may sa­pat na pag­ka­in at ma­lu­sog na Rus­sia.”

Ba­go nai­ta­tag ang so­sya­lis­mo sa Rus­sia, wa­lang ban­sa ang may sis­te­ma pa­ra sa pan­li­pu­nang pa­nga­nga­la­ga sa ka­lu­su­gan. La­ga­nap noon ang sa­kit at mga epi­dem­ya ng na­ka­ha­ha­wang sa­kit da­hil sa ka­ra­ni­wa’y ka­lu­nus-lu­nos, ma­ru­mi at sik­si­kang ti­ra­han ng mga mang­ga­ga­wa at ma­sang anak­pa­wis. Ang mga duk­tor ay ka­ni-kan­ya, o ka­ya’y pi­no­pon­do­han ng mga pang­kawang­ga­wa o re­li­hi­yo­song insti­tu­syo­n. Ma­ra­mi sa mga tao ang di na­ka­ta­tang­gap ng aten­syong me­di­kal.

Bi­na­go ito ng so­sya­lis­mo kung saan ang ka­lu­su­gan ng ba­yan ay iti­nu­ring na res­pon­si­bi­li­dad ng es­ta­do. Sa git­na ng pan­dem­yang Spa­nish flu, si­ni­mu­lan ng Soviet Uni­on noong 1919 ang sentra­li­sa­dong ser­bi­syong pang­ka­lu­su­gan pa­ra sa la­hat. Iti­na­yo ang Peop­le’s Co­mis­sa­ri­at for Pub­lic Health pa­ra ma­nga­la­ga sa ka­lu­su­gan ng ma­ma­ma­yan.

Noon 1924, idi­nek­la­ra ng gub­yer­nong Sob­yet ang pa­na­naw na ang mga duk­tor “ay da­pat may ka­ka­ya­hang ara­lin ang ka­la­ga­yang pampro­duk­syon at pan­li­pu­nan kung ba­kit lu­mi­li­taw ang sa­kit hin­di la­mang pa­ra ga­mu­tin ang sa­kit, kun­di pa­ra tu­ku­yin ang mga pa­ra­an na iwa­san ito.”

Su­mu­nod sa ya­pak ng Soviet Uni­on ang mga ka­pi­ta­lis­tang ban­sa sa Eu­ro­pe at ibang ba­ha­gi ng mun­do. Na­ging sa­li­gang ta­tak ito ng so­sya­lis­tang sis­te­ma noon sa Chi­na at sa ma­la­king ba­ha­gi ng mun­do. Ang ha­lim­ba­wa ng Soviet Uni­on ay na­ging inspi­ra­syon ng mga mang­ga­ga­wa at ma­sang anak­pa­wis sa buong mun­do pa­ra bag­ta­sin ang lan­das ng so­sya­lis­tang re­bo­lu­syo­n.

Sa US at ma­ging sa da­ting mga so­sya­lis­tang ban­sa, ilang de­ka­da nang bi­na­bak­bak ng neo­li­be­ra­lis­mo ang sis­te­ma ng pam­pub­li­kong pang­ka­lu­su­gan. Da­hil di­to, ang hi­git na na­ka­ra­ra­ming ma­ma­ma­yan ay di na­ka­ta­tang­gap ng sa­pat na ser­bi­syong pang­ka­lu­su­gan. Sa Cu­ba na la­mang, at ilang ban­sang pa­tu­loy na nag­ta­ta­gu­yod sa so­sya­lis­mo, ma­ki­ki­ta ang ma­ya­bong na sis­te­ma ng pa­nga­nga­la­ga ng es­ta­do sa pam­pub­li­kong ka­lu­su­gan.

Ipi­na­ki­ki­ta ng pan­de­myang Covid-19 hin­di la­mang ang pa­nga­ngai­la­ngan pa­ra pa­la­ka­sin ang sis­te­ma ng pam­pub­li­kong ka­lu­su­gan, kun­di ang ita­tag ang isang tu­nay na de­mok­ra­ti­kong es­ta­do na tu­nay na mag­pap­ra­yo­ri­dad at ma­nga­nga­la­ga sa in­te­res at ka­ga­li­ngan ng sam­ba­ya­nan.