Una sa duha ka serye mahitungod sa industriya sa lana sa Pilipinas.

Makasisilag ang paghakop og super-tubo sa mga kumpanya sa lana samtang nakasinati ang katawhang Pilipino sa grabeng kalisud taliwala sa grabeng krisis sa ekonomiya ug pandemya. Niadtong Marso 17, subli na usab nga gipatas-an ang presyo sa mga produktong petrolyo. Gikan Enero 6, kini na ang ika-8 ka beses nga gipatas-an ang mga presyo, kapin duha ug tunga ka beses nga mas sagad kaysa mga higayon nga ginapaubsan kini.

Sumatutal, sulod sa kapinkun-kulang 50 ka adlaw, dili moubos sa ₱5.70 na ang giusbaw sa presyo sa kada litro sa diesel, ₱4.61 sa regular nga gasolina, ₱4.27 sa unleaded ug ₱5.01 sa kerosin.

Gipahimuslan sa mga kumpanya sa lana ang pagdaku sa pagpalit sa diesel ug sa uban pang produkto human nga limitadong ablihan ang transportasyon. Gusto nilang paspas nga makahakop og tubo aron mabawi dayon ang nakibhang sa ilang kita niadtong milabayng tuig. Nangagpas sila sa kabalaka nga subling magpahamtang ang rehimen og mga restriksyon atubangan sa pandemya.

Ginapagawas nga ang pagtaas-ubos sa presyo sa lana usa ka natural nga paglihok depende sa presyo sa krudong lana sa pangkalibutang merkado. Apan walay tin-aw nga pormula sa pagtakda niini. Ang tinuod, gitakda ang lokal nga presyo sa aregluhang kartel tali sa mga kumpanya sa lana.

Ang pagtaas-ubos sa presyo sa mga produktong petrolyo resulta sa manipulasyon sa mga kumpanya sa lana. Ginahimo kini aron makuha sa mga kumpanya ang maksimum nga tubo sa pagbaligya sa ilang produkto. Mas sagad nga misaka ang mga presyo kaysa miubos. Gikan 2017, 1.2 ka beses na nga mas misaka kaysa mikunhod ang presyo sa mga produktong petrolyo. (Tan-aw ang Talahanayan 1).

Gawas sa mas sagad nga pagsaka, mas dugay usab nga ginalansang ang presyo sa mga produktong petrolyo human patas-an kaysa human paubsan. Gikan Enero 6 hangtud Marso 11, 49 ka adlaw nga nagpabilin ang presyo human nga misaka ang presyo samantalang 15 ka adlaw lamang human miubos. Ingon niini usab ang nahitabo sa milabayng mga tuig. (Tan-aw ang Talahanayan 2). Tinuod kini bisan bisan hinay ang palit niadtong 2020.

Kung usa-usahon ang datos, makita nga dili usab tinuod ang ginasulti sa mga lokal nga kumpanya sa lana nga ang pagsaka ug pag-ubos sa presyo sa mga produktong petrolyo salamin lamang sa paglihok sa presyo sa krudong lana. Makita nga mas daghan ang ihap sa adlaw nga misaka ang presyo sa mga produktong petrolyo sa Pilipinas kaysa sa ihap sa adlaw nga misaka ang presyo sa krudong lana sa pangkalibutang merkado. (Tan-awa ang Talahanayan 3).

Angayang makmakon ang ingon niining manipulasyon sa presyo sa mga kumpanya sa lana. Dugang-dugang lang kini sa hilabihan na ka bug-at nga palas-anon sa katawhang Pilipino, ilabina sa mga mamumuo, mag-uuma ug semi-proletaryado. Ang pagsaka sa presyo sa diesel ug gasolina labaw nga nagtukmod sa pagsaka sa presyo sa pagkaon, transportasyon ug uban pang batakang palaliton ug mga serbisyo.

Angayan lamang nga iduso sa katawhang Pilipino nga irolbak o paubsan ang presyo sa mga produktong lana aron mapagaan og bisan gamay ang ilang gipas-an. Makatarunganon nga iduso nila nga kontrolon ang presyo sa mga produktong petrolyo ug maghimo og moratoryum sa pagsaka sa presyo niini. Kinahanglan usab nilang iduso ang pagbasura sa 10% nga buhis nga gipahamtang ni Duterte sa panahon sa pandemya, dugang pa sa nauna nang gipahamtang pinaagi sa balaod nga TRAIN nga parehong gipapas-an sa mga kumpanya sa lana sa mga konsyumer.