Ginpaboran ni Rodrigo Duterte ang oligarko nga si Enrique Razon, Jr. sa plano niya nga magtukod sang isa ka “mega vaccine center” o higante nga pasilidad sang pagbakuna sa pangpubliko nga duta sa Parañaque sining Mayo. Pagasakupon sang proyekto ang 10 sa 15-ektarya nga duta nga ginadumalahan sang Nayong Pilipino Foundation (NPF). Ang duta nga ini isa sa nabilin nga indi sementadong lugar sa Metro Manila kag gintubuan na sang mga kahoy kag mataas nga hilamon.

Nagadali-dali si Razon nga tukuron ang amo nga pasilidad antes mag-abot ang 20 milyong dosis nga ginbakal niya nga bakuna halin sa Moderna. Tuyo niya nga tipunon ang 10,000 tubtob 12,000 katawo kada adlaw sa vaccine center sa tiko nga rason nga padasigon sini ang paglab-ot sang “herd immunity” (o indi na maglinaton) sa Metro Manila.

Ginapamilit nanday Duterte kag Razon ang proyekto sa pihak sang pagpamatuk sang madamo nga grupo. Siling sang mga grupo, indi kinahanglan sang “mega center” nga magtipon sang tuman kadamo sang tawo nga bulnerable nga malatnan bangud may ara man nga malapad nga lugar kag bukas nga espasyo nga mahimo gamiton para diri. Mas maayo, suno sa mga sektor sa ikaayong lawas, nga gamiton ang pondo para kay-uhon kag pabaskugon ang mga barangay health center para magamit indi lang sa pagpabakuna kundi para sa iban pang serbisyo medikal.

Ang mega vaccine center amo ang pinakaulihi lamang sa mga pabor nga nakuha sang negosyante nga si Razon sa idalom ni Duterte. Sang Abril lang, dalayon nga ara sa kamot ni Razon ang kontrol sa Manila Water Company, isa sa mga higante nga kumpanya sa tubig sa Metro Manila nga ginapanag-iyahan sang pamilya Ayala-Zobel. Ini pagkatapos sang pila ka tuig nga pagpamahog ni Duterte nga “kontrolon” ang amo nga kumpanya kag paglubag sa mga Ayala para iplastar sa “renegosasyon” ang kontrata sini sa gubyerno. Sa ulihi, napwersa ang mga Ayala nga ihatag kay Razon ang 51% kontrol sang kumpanya, bisan pa 25% lamang sang mga sapi sini ang aktwal nga ginbakal.

Sang 2019, gin-agaw ni Razon ang manopolyo sa pagsuplay sang kuryente sa isla sang Panay halin sa Panay Electric Co. (PECO) pagkatapos magbalibad ang Kongreso nga i-renew ang prangkisa sang kumpanya. Sa baylo, ginhatagan sang bag-o nga prangkisa ang kumpanya nga More Power kag ginhatag ang propyedad sang PECO sa sulod lang sang duha ka bulan.

Antes sini, nagasulunod nga ginhatag ni Duterte sa mga kumpanya ni Razon ang Wawa Dam Project sa Rizal kag ang Chico Hydropower Project sa Tabuk, Kalinga. Pareho nga kasosyo ni Razon sa mga proyekto nga ini ang mga negosyanteng Chinese, gamit ang utang, tinawo kag kagamitan halin sa China.

Monopolyo nga kontrol sa mga piyer

Si Razon ang ikaduha sa labing manggaranon nga Pilipino sa listahan sang Forbes Magazine sang mga bilyunaryo sa kalibutan subong nga tuig. Pareho sang iban nga bilyunaryo, nagdaku ang iya manggad sa panahon sang pandemya—halin $3.4 bilyon sang 2019 pakadto sa subong nga kantidad nga $5.1 bilyon o may 47% nga pagtaas.

Uyat niya ang International Container Terminal Services Inc. (ICTSI) nga nagapadalagan sa Manila South Harbor Port kag may monopolyo sa pagsulod kag gwa sang tanan nga container sa Pilipinas. Sang 2017, ginbakal sang ICTSI ang lokal nga operasyon sang Manila North Harbor Port halin sa Petron Corporation. Ang ICTSI nagapanguna nga kumpanya nga nagadumala sang mga piyer sa pungsod. Nagadumala ini sang mga container o mga daku nga kahon nga metal nga ginabutangan sang mga produkto nga ginabaligya nga nagaagi sa dagat.

Dugang sa duha ka mayor nga piyer, kontrolado sang ICTSI ang mga daku nga piyer sa Laguna, Batangas, Zambales (Subic), Cavite, Misamis Oriental, Davao, Tagum kag Gen. Santos City. May operasyon man si Razon sa indi magnubo sa 23 piyer sa 18 pungsod.

Luwas sa mga piyer, may mga kumpanya si Razon sa konstruksyon kag real estate (Prime Metroline Infrastructure Holdings Corp.), pasugalan (Bloomsberry Resorts Corp.), mina (Apex Mining), tubig (Prime Water Metroline Holdings Inc), enerhiya (Prime Metro Power Holdings Corporation), kuryente (More Electric and Power Corp.) kag pamuhunan (CLSA Exchange Capital Inc.).

Nagmanggad sa kroniyismo

Pareho sang madamo nga burgesya kumprador, naghabok ang manggad ni Razon bunga sang kroniyismo. Pinakamadasig ang paglapad sang ICTSI sa panahon sang rehimen ni Gloria Arroyo bangud sa malapit nga pag-abyahanay ni Razon sa bana sang anay pangulo nga si Mike Arroyo.

Ginhatagan siya ni Arroyo sang matambok nga mga kontrata sa imprastruktura sa sulod kag gwa sang pungsod. Si Arroyo ang una nga naghatag sa iya sang reklamado nga duta sang NPF kon sa diin nagatindog subong ang Solaire Resort. Gingarantiyahan sang estado ang utang sang iya mga kumpanya.

Sa panahon ni Arroyo, nangin instrumento si Razon sa pagbakal sang State Grid Corp. of China sa National Transmission Corp. Si Razon man ang nagserbi nga “dummy” o tawo-tawo sa kumpanya nga mangin kasosyo tani sang kumpanyang Chinese nga ZTE nga sa subong kilala nga nauntat nga aregluhanay NBN-ZTE kon sa diin nagbaton sang minilyon nga suhol kag kikbak si Arroyo kag iya mga upisyal.

Kabaylo sini, ginpondohan ni Razon ang kandidatura ni Arroyo kag iya mga kaalyado. Sa eleksyon 2007, nagserbi siya nga tesorero sang Team Unity sang Lakas-Kampi, ang partido ni Arroyo. Sang mabungkag ang koalisyon, nangin instrumento siya sa pagtukod sang National Unity Party. May ara ini subong 45 myembro nga nagapungko sa Kongreso kag kabahin sang “supermayorya” ni Duterte. Sa maabot nga eleksyon 2022, isa si Razon sa nakita nga magapondo sa kampanya sang mga magapadalagan sa pagkapresidente.