Gindumdom sang mga nars sa pagpanguna sang Filipino Nurses United (FNU) ang Pangkalibutanon nga Adlaw sang mga Nars sang Mayo 12 paagi sa pagsuksok sang pula nga face mask kag pagdala sang mga panawagan para sa makatarungan nga dugang sweldo kag kaluwasan sa trabaho. Umpisa pa sang nagligad nga tuig, panawagan na sang mga nars kag sang mga ara sa sektor sa ikaayong lawas ang husto nga pagtrato sa ila para maayo nila nga mahimo ang ila nga trabaho. Ginademanda nila—nagakaigo nga proteksyon, dugang nga personel kag makatarungan nga kumpensasyon.

Suno sa pangulo sang FNU nga si Maristela Abenojar, “demoralisado na ang mga nars bangud wala pa gihapon ginapatuman ang husto nga kumpensasyon (sweldo) para sa mga mamumugon sa ikaayong lawas nga ara sa atubang sang pagbato sa Covid-19.”

Reklamo sang mga nars, isa ka tuig na ang nagligad apang wala pa gihapon ginapatuman sa madamo nga ospital ang ginpangako sa ila sang rehimen. Sang Hulyo 2020, matandaan nga ginpagwa sang rehimen ang Budget Circular 2020-4 nga nagpasaka sa sweldo sang bag-o nga nabaton nga mga nars sa mga pangpubliko nga ospital halin ₱22,316 tubtob ₱24,391 (salary grade o SG 11) pakadto ₱32,053 tubtob ₱34,801 (SG 15). Tubtob subong, panawagan sang mga nars ang gilayon nga pagpatuman sini kag pagpagwa sang nakapundo nga special risk allowance (₱5,000) kag active hazard pay (₱3,000) nga natalana para sa ila.

Ginpanubo man sang isa ka ranggo ang istatus sang tanan nga nars nga may pusisyon nga Nurse II pataas o inang mga nagasweldo sang indi magnubo sa ₱38,000 kada bulan. Ginreklamo sang mga senior nurse ang pilit nga pagpapirma sa ila sang ila mga employer sa mga dokumento nga nagasaad nga nagapasugot sila sa demosyon. Wala ginpanubo ang ila nga sweldo apang nagakahulugan ang demosyon nga indi sini pataason.

Wala man nakabaton sang dugang sweldo ang 48,316 nga mga kontraktwal nga nars sa mga pangpubliko nga ospital nga indi sakup sang amo nga kasuguan. Mas makaluluoy ang kahimtangan sang linibo pa nga nars sa mga pribado nga ospital nga kinaandan nga nagabaton lang sang ₱10,000 kada bulan.

Ang mga nars ang pinakabulnerable nga iguon sang Covid-19 sa tanan nga mga medical frontliner bangud sila ang masunson nga nagaatubang sa mga pasyente nga naigo sang bayrus. Suno sa pinakaulihi nga report sang rehimen, ginatantya nga 6,000 sa 17,000 medical frontliner nga nalatnan sang bayrus mga nars. Sa pihak sini, tuman kahinay sang paghatag sang kumpensasyon sa mga nagasto sa pagpa-ospital. Suno sa FNU, may mga nars nga duha tubtob tatlong beses na nga natapikan sang Covid-19, pero wala pa gihapon nakabaton sang anuman nga bayad.

Madamo na nga nars ang nakapamensar nga maghalin kag magpangita na lang sang ibang trabaho bangud sa wala sang “bastante nga pagtatap o suporta” halin sa gubyerno sa pihak sang kakapoy kag peligro nga ila ginaatubang.

Sa nagligad, kinaandan naduso ang mga nars nga magtrabaho sa gwa sang pungsod bangud sa tuman kagamay nga sweldo kag limitado nga mga oportunidad sa Pilipinas. Suno sa pinakaulihi nga datos sang Organization for Economic Cooperation and Development, nagalab-ot sa ₱445,000 kada bulan ang mahimo nga mabaton sang mga nars sa ibang pungsod. Ang abereyds nga sweldo sang mga nars sa US, nga kinaandan destinasyon sang mga Pilipino nga nars, amo ang ₱319,000 kada bulan, kag ₱190,000 naman sa United Kingdom.

Sang maglupok ang pandemya, nagpatuman ang rehimeng Duterte sang deployment ban o pag-untat sang pagdeploy sang mga mamumugon medikal sa ibang pungsod sang Abril 2020 sa ngalan sang pagsabat sa kakulangan sa pungsod. Ginbawi ini sang Nobyembre pero ginlimatahan lang sa 5,000 mamumugon sa ikaayong lawas kada tuig. Wala man ginhatag ang bayad-kahalitan sang rehimen sa ginatantya ara sa 16,746 mamumugon medikal nga apektado sang restriksyon.

Sang Pebrero, gin-ako mismo ni Department of Labor and Employment Sec. Silvestre Bello III nga may “sobra nga suplay” sang mga nars sa pungsod. Siling niya, ang pungsod may ara ginatantya 400,000 nars sa subong. Suno man sa FNU, ginatantya nga magalab-ot sa 200,000 nars ang wala sang trabaho sa subong pero wala sang ginahimo ang rehimen para isulong ang madamuan nga pag-empleyo sa atubang sang nagagrabe nga kakulangon sang mga nars sa mga pangpubliko nga ospital labi na sa mga Covid-19 ward. Lapnagon subong ang balita kaangut sa pagsira sang mga nurse station kag mga pagbalibad sang mga ospital sa mga pasyente. Lakip diri ang East Avenue Medical Center sa Quezon City nga nagreport nga kulang ini sang 30-35 nars.