Pinasahi ang ginhimo nga layi nga bag-ong Kodigo sa Pamilya sang Cuba. Ginakabig ini sang pungsod bilang pinakabukas, progresibo kag rebolusyonaryong kodigo sa bilog nga kalibutan. Ginhimo sining layi ang labing pagkilala sa kinamatarung sang kababainhan, LGBT (lesbyana, bakla, bisekswal kag transgender), bata, tigulang, kag may kasablagan. Ang pag-amyenda sa Kodigo may angut sa pagbag-o sang Konstitusyon sang Cuba sang 2019.

Nagboto ang pumuluyong Cubano pabor sa gin-amyendahan nga Kodigo sang Septyembre 25 sa ginhiwat nga reperendum sa pungsod. Ginatantya nga 74.01% sang kabilugan nga populasyon sang rehistradong botante sa Cuba kag mga ara sa gwa sang pungsod ang nagpartisipar sa demokratikong proseso. Sa sobra 5.89 milyong boto nga naisip, 3.94 milyon o halos 66.87% sini ang nagboto pabor sa kodigo.

Naglab-ot sa 14 bulan ang proseso sang pagbalay, konsultasyon, pagpasulod sang mga amyenda antes ang reperendum. Lain sa mga ginahimo sa mga kapitalistang pungsod, ginsiguro sang Cuba nga ginasalaming kag mapatuman sang pumuluyo ang Kodigo. Para pauswagon ang dokumento, naghimo ang estado sang lapnagon nga edukasyon kag konsultasyon. Naglunsar ini sang 79,000 pulong masa nga ginpartisipahan sang 6.49 milyon nga indibidwal. Nakabaton ang gubyerno sang indi magnubo sa 430,000 mga suhestyon halin sa mga ini.

Ginkalipay sang nagkalain-lain nga mga organisasyon kag asosasyong masa ang kadalag-an nga ini sang Cuba. Suno sa pangulo sang Cuba nga si President Miguel Díaz-Canel, “utang” ini sang estado sa minilyong Cubano nga madugay na nga nagahulat para sa amo nga layi. “Halin sa adlaw nga ini, mangin mas maayo ang aton nga pungsod (bangud sini),” siling niya.

Pag-amlig sa kinamatarung sang kada Cubano

Ang bag-ong 63-pahina nga kodigo may 11 tig-ulo, 474 artikulo, 5 prubisyon sa transisyon kag 44 pinal nga mga prubisyon.

Ginkilala sini ang patas nga kinamatarung sa kasal kag pag-adoptar sang sin-o man, anuman ang ila nga sekswal nga oryentasyon. Ginsiguro sini nga ang kinamatarung sang bisan sin-o nga nagpundar sang isa ka pamilya nga wala sang diskriminasyon. Ginpakilala man sang layi ang pag-angkon sang mga kasugtanan antes ang kasal kag paghatag sang bulig sa mga nabudlayan mag-angkon sang anak.

Pormal na nga ginkilala sang pungsod ang kinamatarung sang mga ginpadaku kag indi tradisyunal nga istruktura sang pamilya, lakip ang kinamatarung sang mga lolo kag lola, ginikanan nga panguman (manding o tiyo man) kag surrogate (babaye nga nagbusong para sa iban paagi sa artipisyal nga inseminasyon).

Ginasakdag sang layi ang patas nga distribusyon sang responsibilidad sa puluy-an sa tunga sang mag-asawa. Ginakilala sini bilang mga mamumugon ang mga nagaatipan sa ila mga anak, may edad o mga may sablag kag sa amo may kinamatarung para sa suhol o iban nga porma sang kompensasyon.

Gin-aprubahan sang layi ang pagsilot sa kalakasan sa sulod sang pamilya (domestic violence). Sakop diri ang kalakasan sa porma sang paghambal, pisikal, sikolohikal, moral, sekswal, ekonomiko o patrimonyal, kag pagpatumbaya, muklat o indi muklat, kag hayag o indi hayag.

Ginasakdag sang layi ang komprehensibong polisiya para solusyunan ang kalakasan nga nakabase sa seks. Ginakilala sini ang kinamatarung sa isa ka kabuhi nga hilway sa kalakasan, kag ang nagasakdag sa paghigugma, pagpalangga, pagpakig-isa kag responsibilidad.

Ginadumilian sang kodigo ang pagkasal sa mga bata. Mabug-at ang silut sa paglapas diri. Gin-athag sang kodigo nga ang mga ginikanan wala sang “awtoridad,” kundi “responsibilidad” sa ila mga anak. Dapat man kuno respetuhon sang mga ginikanan ang “dignidad kag pisikal kag mental nga integridad sang mga bata kag mga nagasinultero kag mga nagadinalaga.” Dapat man nga hatagan sang mas daku nga awtonomiya ang nagadaku nga anak sa kaugalingon nila nga kabuhi.

May mga probisyon ang layi para sa pagtatap sa kinamatarung sang mga tigulang para indi sila mabulag sa katilingban.

Amo man, ginasiguro sini nga ginaagom sang mga may sablag ang pag-asikaso sang kinahanglanon nila. Magatukod ini sang mga institusyon nga magaasikaso sa ila kag siguruhon ang ila nga integrasyon sa pamilya kag katilingban.

Gintukod sang layi ang upisina sang ombudsman sa pamilya, isa ka institusyon nga nakatalana sa pag-atipan, pagsiguro sa kinamatarung, kag pagpalig-on sa mga ini sa panahon nga ginalapas ang kinamatarung sang mga bulnerableng sektor sa sulod sang pamilya.