Ekstra-ordinaryo ang gibalaod nga bag-ong Kodigo sa Pamilya sa Cuba. Ginaila kini sa nasud isip pinakaabli, progresibo ug rebolusyonaryong kodigo sa tibuok kalibutan. Gibalaod niini ang dugang pag-ila sa katungod ng kababayen-an, LGBT (lesbyana, bayot, bisekswal ug transgender), bata, tigulang, ug may kabilinggan. Ang pag-amyenda sa Kodigo adunay kalabotan sa pag-usab sa Konstitusyon sa Cuba niadtong 2019.

Mibotar ang katawhan Cubano pabor sa giamyendahang Kodigo niadtong Setyembre 25 sa gipahigayong reperendum sa nasud. Gibanabanang 74.01% sa kinatibuk-ang populasyon sa rehistradong botante sa Cuba ug mga anaa sa gawas sa nasud ang misalmot sa demokratikong proseso. Sa kapin 5.89 milyong boto nga naihap, 3.94 milyon o halos 66.87% niini ang miboto pabor sa kodigo.

Mikabat og 14 ka bulan ang proseso sa paggambalay, konsultasyon, pagpasulod sa mga amyenda ayha ang reperendum. Dili sama sa mga ginahimo sa mga kapitalistang nasud, gisiguro sa Cuba nga repleksyon ug mapatuman sa katawhan ang Kodigo. Aron palambuon ang dokumento, nagpahigayon ang estado og lapad nga kampanyang edukasyon ug konsultasyon. Naglunsad kini og 79,000 ka tigum masa nga gisalmutan sa 6.49 milyong indibidwal. Nakadawat ang gubyerno sa dili moubos sa 430,000 nga mga sugyot gikan sa maong mga tigum.

Gisaulog sa lain-laing mga organisasyon ug kahugpungang masa ang maong kalampusa sa Cuba. Matud sa presidente sa Cuba nga si President Miguel Díaz-Canel, “utang” kini sa estado sa minilyong Cubano nga dugay nang nagpaabot alang sa ingon niining balaod. “Gikan niining adlawa, mahimong mas maayo ang atong nasud (tungod niini),” matud niya.
Proteksyon sa katungod
sa matag Cubano

Ang bag-ong 63-ka-panid nga kodigo adunay 11 ka titulo, 474 ka artikulo, 5 ka prubisyon sa transisyon ug 44 ka pinal nga mga prubisyon.

Giila niini ang patas nga katungod sa kasal ug pag-ampon sa kinsaman, unsaman ang ilang sekswal nga oryentasyon. Gisiguro niini ang katungod sa bisan kinsang maghimo og pamilya nga walay diskriminasyon. Giila usab sa balaod ang paghimo og mga kasabutan ayha ang kasal ug pagtabang sa mga maglisod magkaanak.

Pormal na nga ginaila sa nasud ang katungod sa mga gipadaku ug dili tradisyunal nga istruktura sa pamilya, lakip ang katungod sa mga lolo ug lola, inaina ug surrogate (babayeng nagmabdos para sa uban pinaagi sa artipisyal nga inseminasyon).

Giaghat sa balaod ang patas nga bahinay sa responsibilidad sa panimalay tali sa mag-asawa. Giila niini isip mga mamumuo ang tibuok panahon nga nagaatiman sa ilang mga anak, katigulangan o mga adunay kabilinggan ug sa ingon adunay katungod sa suhulan o ubang porma sa kompensasyon.

Gipalig-on sa balaod ang pagsilot sa panamastamas sulod sa pamilya (domestic violence). Langkub niini ang panastamas sa porma sa pulong, pisikal, sikolohikal, moral, sekswal, ekonomiko o patrimonyal, ug pagpasagad, matngon o dili matngon, ug direkta o dili direkta.

Ginabayaw sa balaod ang komprehensibong palisiya aron tubagon ang kalapasan sigon sa kasarian. Giila niini ang katungod sa usa ka kinabuhi nga luwas sa kapintasan; nagatahud sa gugma, affection, pakighiusa ug responsibilidad.

Gibawal sa kodigo ang pagkasal sa mga bata. Bug-at ang silot sa molapas niini. Gitin-aw sa kodigo nga wala nay “awtoridad” ang mga ginikanan, apan “responsibilidad” sa ilang mga anak. Angayan usab kunong tahuron sa mga ginikanan ang “dignidad ug pisikal ug mental nga integridad sa mga bata ug mga ulitawo ug dalaga.” Kinahanglan usab nga hatagag mas dakung awtonomiya ang hamtong nga anak sa kaugalingon nilang kinabuhi.

Adunay mga probisyon ang balaod alang sa pag-atiman sa katungod sa tigulang aron dili sila mahimulag sa katilingban. Ingonman, ginasiguro niining matagamtaman sa mga adunay kabilinggan ang pag-atiman nga gikinahanglan nila. Magtukod kini og mga institusyong maamuma kanila ug siguruhon ang ilang integrasyon sa pamilya ug katilingban.

Gitukod sa balaod ang upisina sa ombudsman sa pamilya, usa ka institusyong gitudlo sa proteksyon, garantiya sa katungod, ug pagpatuman niini panahong ginalapas ang katungod sa mga bulnerableng sektor sulod sa pamilya.