Sa pagsulod sa 2023, gitamparus ang mga mag-uuma sa Masbate sa mas grabeng pagpangilog og yuta sa dagkung rantsero, burgesya-kumprador ug burukrata-kapitalista sa prubinsya. Lakip kanila ang mga daan ug bag-ong alipures sa pamilyang Marcos.

Hingpit nang gipalayas sa gubernador sa Masbate nga si Antonio T. Kho ang mga mag-uuma gikan sa 550-ektaryang kayutaan sa Rantso Pecson sa lungsod sa Cawayan. Bisan ang kasikbit nga mga pribadong yuta dili luwas sa malukpanong pagpangilog sa gubernador. Gikoral ug gitukuran og detatsment sa militar ang Sityo Calmad, Barangay Madbad sa maong lungsod aron pugngan ang pagbalik sa mga mag-uuma.

Gisakop usab sa gitukod nga hybrid solar energy power plant sa kumpanyang D.M. Consunji Inc. (DMCI) ang ekta-ektaryang kayutaan sa prubinsya.

Nagapadayon usab sa mga lungsod sa Dimasalang ug Palanas, ang pagpangilog og yuta sa kumpanyang Empark para sa 1,854-ektaryang negosyong ekoturismo nga Masbate International Tourism Enterprise and Special Economic Zone.

Gawas niini, daghang mag-uuma sa prubinsya ang natukmod nga ibaligya o iprenda ang ilang yutang giugmad aron adunay pangbayad sa mga usurerong kumpanya sa lending ug microfinance. Daghang gagmay ug independenteng mag-uumang pamilya ang nahimong mga semi-proletaryado o mamumuong-panguma.

Aron sumpuon ang nagasukol nga mga mag-uuma, ginatukod sa Barangay Panicijan, Uson ang bag-ong hedkwarters sa 2nd IB. Gwardya ang mga pwersa niini sa hulgang ekspansyon sa dagkung langyawng minahan nga Filminera. Pagalangkuban sa kumpanya ang 1,755 ektaryang bukid nga sakop sa mga lungsod sa Mobo, Milagros ug Uson.


Ang mini ug militaristang pag-apud-apud sa yuta

Ginapatuman karon sa Masbate ang kontra-rebolusyonaryong programang agraryo pinaagi sa Executive Order No. 75, series 2019 (EO 75, s. 2019), ug programang Support to Parcelization of Lands for Individual Titling o SPLIT.

Mikabat na sa 3,000 ka ektarya sa 9,000 ka ektaryang target ang nahatag ilalum sa programang SPLIT. Langkub niini ang yuta sa rantsong Triple A nga kanhi nang gitarget sa pakyas nga pakanang agribisnes nga Masbate Agro-Industrial Growth Corridor o MAGIC ug ang isla sa Deagan. Gituyo nga ibulag-ibulag ang mga titulo aron mas dali nga mailog sa interesadong mga negosyante ang mga yuta gikan sa indibidwal nga mga mag-uuma.

Sa pagpatuman sa EO 75, s. 2019, ilalum ni Marcos Jr, giilog gikan sa tinuod nga mga benepisyaryo ang mga yuta aron itanyag sa mga rebel returnee ug mga pamilya sa retiradong militar ug pulis. Usa ang Hacienda Yulo sa Barangay Matagbac, Milagros sa mga gipailalum sa militaristang programa.

Lakip sa gitarget sa gubyerno nga ipailalum sa peke ug mini nga repormang agraryo ang mga kayutaang gipakigbisugan sa mga mag-uumang Masbatenyo gikan sa kamot sa mga lokal nga asyendero ug rantsero sa prubinsya. Kini usab ang mga kayutaang gisikwester sa gubyerno gikan sa pamilyang Marcos nga planong subling ilugon ug tukuran og mga negosyo ni Marcos Jr.


Ang pagpabilin sa paghari sa rantsero

Sulod sa 35 ka tuig nga pagpatuman sa mini nga reporma sa yuta sa prubinsya, labaw pang nawad-an og yuta ang mga Masbatenyo. Gigamit lamang sa lokal nga naghari dinhi ang programa alang sa malukpanong kumbersyon sa yutang agrikultural ug ideklarang pastuhan, timberland ug lasang ang mga yutang produktibo. Tungod niini, usa ang Masbate sa adunay pinakaubos nga distribusyon sa yuta ilalum sa CARP.

Nagpabilin ang pagrantso isip nag-unang pamaagi sa lokal nga nagharing hut-ong aron ipabilin ang kontrol sa yuta. Kapin katunga sa 400,000 ka ektaryang kayutaan sa Masbate nalangkub sa mga rantso, nga gipanag-iyahan sa 150 ka pamilya lamang.

Kadaghanan sa maong mga rantso nga naluwas sa pag-apud-apud ginaopereyt isip mga plantasyon sa lubi. Ginagamit usab nga takuban ang mga pastuhan alang sa mga operasyong mina, kwari, ekoturismo, planta ng kuryente ug agribisnes.