Muling ibinubwelo ng Filminera Resources Corporation (FRC) ang ekspansyon ng mga operasyong pagmimina nito sa bulubunduking bahagi sa mga bayan ng Milagros, Uson at Mobo sa Masbate. Sasaklawin ng kumpanya ang naturang mga bayan matapos dambungin ang ginto at wasakin ng Masbate Gold Project nito ang kalikasan sa bayan ng Aroroy.

Kaakibat ng ekspansyon ang pinatinding operasyong militar at pagpapakat ng mga armadong pwersa para gwardyahan ang kumpanya at mga pasilidad nito. Hindi bababa sa 900 armadong pwersa (300 SCAA, 300 pribadong pwersa ng FRC at 300 Blue Guard) ang nagsisilbing gwardya ng kumpanya.

Kamakailan lamang, naitala ang mga kaso ng pag-atake sa mga tumututol sa FRC. Kabilang dito ang bigong pagpaslang noong Mayo kay Rodolfo Igot, lider sa Barangay Barag, Mobo, at pagpatay sa magsasakang si Randy Mahinay noong Hunyo sa Milagros.


Dayuhang pandarambong

Ang kumpanyang FRC, na may pinakamalaking operasyong pagmimina ng ginto sa bansa, ay 40% pag-aari ng kumpanyang Canadian na B2Gold at 60% pag-aari ng kumpanyang Pilipino na Zoom Mineral Holdings Inc. Katuwang ng kumpanya ang Philippine Gold Processing & Refining Corporation (PGPRC) na nagpoproseso ng gold ore (batong may ginto), na buung-buong pag-aari ng B2Gold.

Nag-umpisa ang operasyon ng kumpanya sa Aroroy noong 1997 nang bigyan ito ng 25-taong permit. Pinalawak ng FRC ang pagmimina sa Aroroy noong 2007 ng dagdag na 4,988 ektarya at binuksan ang PGPRC. Noong 2010, nagdagdag ito ng 584 pang ektarya. Muli itong binigyan ng permit noong Nobyembre 2022 para minahin ang dagdag pang 290 ektaryang lupa.

Sa higit dalawang dekadang operasyon nito sa Aroroy, hinakot ng Filminera ang higit 63 tonelada ng gold ore at kumita nang humigit-kumulang ₱130 bilyong piso. Sa unang kwarto ng 2023, nakapagbenta ang kumpanya ng 29,650 onse (ounce) ng ginto sa abereyds na halagang $1,922 o ₱105,710 (sa palitang ₱55=$1) kada onse. Tinatayang ₱3.1 bilyon ang kabuuang kita ng kumpanya sa panahong ito.

Inaasahan naman ng B2Gold na makapagpuproseso ito ngayong taon ng 7.8 milyong tonelada ng batong ginto sa Masbate, kung saan aabot sa 170,000-190,000 onse ng ginto ang makukuha. Sa kabuuan, umabot sa $286.72 milyon ang netong kita ng B2Gold noong 2022 mula sa kabuuang produksyon ng ginto na 1.03 milyong onse sa mga operasyon nito sa pitong bansa.


Perwisyo ng pagmimina

Labis-labis ang perwisyong idinulot ng Filminera sa higit dalawang dekadang operasyon nito sa Aroroy. Kabilang dito ang pagwasak sa kalikasan, paglason sa mga katubigan at ilog, pagkasira ng mga imprastrukturang sibil dulot ng malalakas na pagsabog sa minahan, pagguho ng lupa, pagpapalayas sa mga residente at magsasaka at militarisasyon at mga kaso ng paglabag sa karapatang-tao.

Tampok sa mga kasong ito ang pagkabutas noong 2013 ng tubo na dinadaluyan ng may lason at kemikal na maruming tubig ng kumpanya. Tumagas ito sa Barangay Panique at umalingasaw ang amoy ng cyanide, isang masangsang at nakamamatay na lason. Naitala rin ng mga residente ang pagkamatay dulot ng lason ng kanilang alagang mga hayop na nakapastol malapit sa ilog.

Dahil sa mga ito, kabi-kabilang oposisyon at paglaban ang isinagawa ng mamamayan ng Aroroy. Noong 2016, ipinag-utos ng Department of Environment and Natural Resources ang pansamantalang suspensyon sa operasyon ng kumpanya dahil sa kakulangan sa kinakailangang mga permit.

Nasilip din sa panahong ito ang hindi maayos na isinumiteng ulat-teknikal ng kumpanya sa Mines and Geosciences Bureau (MGB) at bigong pagbabayad ng higit ₱1 milyon sa mine waste fee, liban pa sa ibang mga paglabag. Nagsampa din ng petisyon para sa Writ of Kalikasan ang isang grupong pangkalikasan at ilang mga personahe sa Court of Appeals noong 2017 para ipahinto ang operasyon ng kumpanya.

Samantala noong Agosto 2020, matapos ang isang malakas na lindol sa Masbate, nagpasa ng resolusyon ang Sangguniang Panlalawigan na nanawagan sa MGB na kagyat na ipahinto ang operasyon ng FRC. Nangamba ang lokal na gubyerno na baka magdulot ng malawakang pagtagas ng tubig na may nakalalasong kemikal ang kumpanya na makaapekto sa 40,000 residente.

Sa kabila ng mga perwisyong dulot ng Masbate Gold Project, patuloy itong tinataguyod ng reaksyunaryong gubyerno. Binigyan pa ito ng Presidential Mineral Industry Environmental Award noong 2020. Nakikipag-ugnayan ang mga ahensya at lokal ng gubyerno, at mga institusyon ng pulis at militar para pabanguhin ang kumpanya sa tabing ng mga programang “corporate social responsibility” nito.