Hindi “ipinagpaliban”, bagkus ay lalo pang iniratsada ng gubyernong Marcos ang pakanang jeepney phaseout. Sa kabila ito ng pahayag ni Marcos Jr na rerepasuhin ang programa, na binitawan niya matapos ang welga sa transportasyon noong Mayo. Wala ring nangyari sa pangako niyang kokonsultahin ang mga drayber at opereytor, at sa halip, tinarget sila ng panggigipit ng pulis.

Sa aktwal, tuluy-tuloy ang pagmamaniobra ng rehimen para mapadali ang pagpapatalsik sa mga tradisyunal na dyip sa daan. Sa mga prubinsya, itinatago ito sa iba’t ibang katawagan.

Ang planong jeepney phaseout ay tulak ng mga dayuhang kapitalista at lokal na malalaking negosyante na balak magtambak sa bansa ng mga “electric vehicle” (EV) o sasakyang pinatatakbo ng kuryente (imbes na gasolina) na iniimbak sa baterya. Ginagamit ng mga ito, kasabwat ang reaksyunaryong estado, ang tabing na “maka-kalikasan” at “pag-apula sa climate change” para bigyan-katwiran ang pagpatay sa kabuhayan ng maliliit na drayber at opereytor.

Kabilang ang pinakamalalaking burgesyang komprador sa “modernisasyon” tulad ng pamilyang Aboitiz na naglabas ng mga COMET bus, si Ramon Ang (San Miguel Corporation) na magbubukas ng EV battery plant sa Dinagat Islands na nagkakahalagang $500 milyon, at Ayala na nakisosyo sa Kia Motors para sa pagbebenta ng mga imported na sasakyang dekuryente.

Pinirmahan ni Marcos ang Executive Order 12 noong Enero upang bigyan ng “tax break” o tanggalan ng buwis ang importasyon ng mga EV. Ang mga sasakyang ito ang ipampapalit sa tradisyunal na mga dyip dahil “mas malinis” diumano ang mga ito. Sinusugan ang kautusang ito sa National EV Roadmap na binalangkas at ipinatutupad na ng Department of Energy. Sa ilalim nito, mas malaya at mas maluwag nang makapagbebenta ang mga dayuhang tagapagmanupaktura ng EV sa bansa.

Kasabwat ni Marcos ang mga imperyalistang bansa at bangko katulad ng World Bank (pinopondohan pangunahin ng US) at Asian Development Bank (pinopondohan pangunahin ng Japan) sa pagpapatupad ng huwad na programa ng modernisasyon ng transportasyon. Ang imperyalismong US ang pangunahing nagtutulak ng programang ito sa paggugumiit nitong makakuha ng malaking bahagi sa pandaigdigang merkado ng sasakyang dekuryente, kaakibat ng papalaking pamumuhunan nito sa produksyon ng “malinis” na enerhiya. Noong Mayo, inanunsyo ng US na maglalagak ng $5 milyong pondo para sa pagmimina ng mga mineral na kailangan sa paggawa ng sasakyang dekuryente at iba pang kagamitan.

Huwad sa kaibuturan ang pagiging “maka-kalikasan” ng rehimeng Marcos at mga kasosyo nitong dayuhan at lokal na negosyante na kabilang sa pangunahing umaambag sa pagwasak sa kalikasan. Habang namumuhunan sa diumano’y “malinis na enerhiya,” ang Aboitiz at San Miguel ay nagpapatakbo rin ng pinakamalalaking planta ng “maruming enerhiya” na sanhi ng 54% ng lahat ng carbon emissions ng bansa.

Pagpapatalsik sa mga dyip sa kalsada

Mula’t sapul, tutol ang mga tsuper at opereytor sa jeepney phaseout dahil imamasaker nito ang kanilang kabuhayan sa pamamagitan ng “konsolidasyon” ng mga prangkisa at pagmomonopolyo ng mga negosyante sa mga ruta ng dyip at iba pang pampublikong sasakyan. Sa ibang lugar, nakatago ito sa mga iskemang Local Public Transport Route Plan (LPTRP) at Bus Rapid Transit (BRT).

Sa Davao City, bwelado na ang BRT sa tulak ng Asian Development Bank. Inianunsyo ng ADB noong Hunyo 29 ang $1 bilyong pautang para sa pagpapatupad ng Davao Public Transport Modernization Project. Kundisyon nito ang pag-aangkat ng 1,100 bus mula sa Japan na papalit sa mga tradisyunal na dyip sa kalsada ng syudad. Itinakda rin ng ADB ang pagbawas sa ruta mula 120 tungong 30. Bahagi rin ng planong binuo ng ADB ang pagtatayo ng 1,000 bus stop na pangunahing patatakbuhin ng mga korporasyon na mangongontrata sa mga tsuper.

Hindi bababa sa 7,000 drayber sa Davao City na mawawalan ng hanapbuhay. Walang pupuntahan ang halos 6,000 drayber dahil mahigit 1,000 lamang na bus ang patatakbuhin sa ilalim ng proyekto. Mawawalan din ng prangkisa ang maliliit na opereytor dahil wala silang kakayahang bumuo ng mga kooperatiba o bumili ng mamamahaling modernong bus.