Subli na usab nga nagkoro ang mga kapitalista, ilang mga protektok sa kongreso ug mga ahensya sa estado sa mga “dautang epekto” sa dugang-suhulan sa ekonomiya ug sa mga mamumuo mismo. “Magsirado ang gagmayng negosyo!” “Motaas ang singil ug presyo!” ug ang mas grabe, “Palisudlisuron niini ang mga mamumuo!”

Makapila ka beses nang napanghimakak ang maong mga rason. Sa pagtuon sa Ibon Foundation sa kasaysayan sa dugang-suhulan sa nasud, napamatud-an niining dili tanang dugang-suhulan nagpamahal sa presyo sa mga palaliton ug singil. Gani, daghang mga higayon nga miubos ang implasyon, unum ka bulan human gipataas ang suhulan.

Pulos imbento ang maong mga rason, ilabina nga wala kini basihan sa kasaysayan sa Pilipinas nga nagpakitang adunay direktang epekto sa pagsaka sa presyo ang pagtaas sa suhulan. Sa praktikal nga kasinatian, nagasaka ang tantos sa implasyon bisan wala ni mumho nga dugang-suhulan.

Ang tataw, dili makasugakod sa walay pugong nga pagsaka sa presyo sa mga palaliton ang ang-ang sa suhulan sa mga mamumuo. Niadtong Disyembre 2023, anaa na lamang sa ₱505.23 ang tinuod nga bili sa minimum nga suhulan sa National Capital Region nga ₱610/adlaw. Mas grabe pa ang kahimtang sa ubang rehiyon sa nasud.

Dili usab tinuod nga malugi ang “gagmayng kumpanya” kung ipataas ang suhulan og ₱100/adlaw o himuong ₱750/adlaw o bisan pa ₱1,100/adlaw ang suhulan. Una, dili langkub sa mga kamandoan sa pagpataas sa suhulan ang mga negosyong “micro” (sagad mga tindahang sari-sari ug ginadumala sa mga myembro sa pamilyang wala nagadawat og suhol o unpaid family worker). Daghang pamaagi usab para makatabang ang gagmayng kumpanya nga adunay trabahante nga 20 paubos, sama sa paghatag sa estado og pangpinansyang tabang, ubos nga interes sa mga pautang, pagsingil kanila og mas ubos o walay buhis, pagtubag sa taas nga presyo sa materyal alang sa produksyon ug singil sa transportasyon ug daghan pang uban.

Ang tinuod, ang malangkub sa kamandoan mao ang dagkung negosyo nga mikabo og milyun-milyong kita apan wala nagpataas sa suhulan hangtud wala matukmod sa mga unyon o sa estado, kung napwersa kini sa kalihukan sa mamumuo. Pinakamodelo sa ingon niining pagpangdaugdaug ang mga mall sa pamilyang Sy, nga nagpasuhol og minimum sa mga tindera ug kahera, luyo sa gipanghinambog niining nagadaku ang kita kada tuig.

Walay ulaw nga ginagamit sa dagkung kapitalista ang “pagkalugi” sa gagmayng negosyo aron tabunan ang makatarunganong panawagan nga maghatag kini og makabuhi nga suhulan sa ilang mga mamumuo.

Ikaduha, dili tinuod nga “dakung mayorya” sa mga mamumuo ang “dili mahatagan” sa dugang suhulan. Kapin katunga (51.4% o 3,163,581 sa kinatibuk-ang 6,155,893) sa mga mamumuo sa pormal nga sektor nagatrabaho sa dagkung kumpanya nga mikita og bilyun-bilyong piso, busa adunay basihan nga magduso sa dugang suhulan aron mabuhi nga disente ang ilang mga pamilya. Pagagamiton nila ang dugang nga kita aron tubagon ang minimum nilang mga panginahanglan, sama sa pagkaon ug transportasyon, nga sagad ginaprodyus sa lokal nga mga mag-uuma o serbisyong ginahatag sa sama nilang gamay ang kita.

Ikatulo, wala pay 6.7% ang makibhang sa kita sa dagku ug midyum nga empresa kung patas-an ang suhulan og ₱100. Bisan ang kita sa micro ug gagmayng empresa makibhangan lamang og 7.6%-7.9%.

Sa pikas bahin, mas dakung kantidad, mas mahinungdanon ug makatarunganong dugang-suhulan ang matagamtam sa mga mamumuo. Sa aktwal, ang ₱100 nga dugang nagpasabot sa gamay nga ₱2,000 nga dugang kada bulan. Mas mahinungdanon ang ₱400 nga gisugyot nga dugang-suhulan sa Kongreso nga nagpasabot sa dugang nga ₱8,000 kada bulan. Bisan pa man, dili niini matubag ang minimum nga mga panginahanglan sa mga pamilya, nga manginahanglan og minimum nga ₱600 kada adlaw nga dugang-suhulan.