Nagpahayag ng labis na alarma noong Enero 15 ang grupong Kalikasan PNE matapos mabalita na muli na namang inooperasyon ng mga sundalo at pulis ang mga komunidad ng Tumandok sa Capiz. Napag-alaman ng grupo ng muling namayagpag ang 300 armadong tropa sa lugar at nagdulot ito ng malawakang takot sa mga Tumandok.

Ayon sa ulat ng Panay Alliance, nagbabahay-bahay na naman ang mga sundalo at pulis sa bulubunduking mga baryo ng Tapaz, Capiz. May mga ulat din ng pamamayagpag ng dagdag na mga sundalo sa 10 hanggang 23 baryo sa Tapaz at Calinog, Iloilo.

Anito, layunin ng mga sundalo ang patahimikin ang mga Tumandok sa kanilang paglaban sa Jalaur Megadam at hindi para “pairalin ang kapayapaan” tulad ng sinasabi ng mga ito. Noong Disyembre 30, 2020, siyam na lider-katutubo ang pinatay ng mga sundalo, at 17 ang inaresto sa paratang na mga myembro sila ng Bagong Hukbong Bayan. Kasama sa mga inaresto ang anim na kababaihang Tumandok, na myembro ng organisasyong Anggoy.

Ang insidenteng ito’y na inaalala bilang Tumandok Massacre ay ginunita nitong Disyembre 30, 2022.

“Dagdag sa mga paglabag sa mga karapatan ng mga katutubo, ang mga dam na (itatayo) ay magdudulot ng malawakang pinsala sa kapaligiran,” ayon sa Kalikasan.

“May mas angkop at di mapaminsalang mga alternatibo sa mga megadam tulad ng solar at wind energy, microscale hydropower, water recycling schemes na maaaring gamitin para sa paggawa ng ng kuryente, irigasyon, pagkontrol ng pagbaha at suplay ng tubig ng mga Pilipino,” ayon sa grupo.

Sinisira ng mga megadam ang mga ekosistema ng ilog at suplay ng tubig sa ilalim ng lupa, ayon sa grupo. Ipaiilalim din nito ang malalaking tipak ng gubat, na sisira naman sa habitat o tirahan ng maraming malapit nang mawalang mga hayop.