Gikalipay sa napuluan ka libong pamilya sa mga biktima sa mini nga “gyera kontra droga” ang desisyon bag-o lang sa tigdemanda sa International Criminal Court (ICC) nga ipadayon niini ang pag-imbestiga kang Rodrigo Duterte sa mga “krimen batok sa katawhan” lambigit sa liboan ka kaso sa pagpamatay sa mga pulis gikan 2016 hangtud 2019.

Dakung urum ni Duterte nga hukman siyang sad-an sa ICC ug ibalibag sa prisohan. Busa, kung paunsa gikalipay sa mga biktima ang lakang sa ICC nga ipadayon ang kaso batok kang Duterte, mao usab ang iyang kasuko. Gimakmak kini sa Malacañang ug gisulting dili kini makig-alayon sa pagahimuong imbestigasyon sa napuloan ka libong kaso sa pagpatay sa pulis sukad 2016.

Ang paglarga sa kaso sa ICC ginaila sa mga biktima isip usa ka tikang paabante sa pangayo nilang hustisya ug pagpanubag kang Duterte sa nahimong sistematikong pag-atake ug malukpanong pagpamatay sa mga sibilyan ilalum sa iyang tiranya. Ginaila usab kini sa mga demokratikong pwersa nga kabahin sa pagsingil sa walay puas nga pagyatak sa tawhanong mga katungod sa ginapahamtang niining gyera sa pagsumpo sa katawhang Pilipino ug gyera batok sa katawhang Moro.

Gawas sa pag-anunsyong ipadayon ang kaso sa ICC, gikalipay usab sa mga demokratikong pwersa ang gipasaka sa pipila ka mga kongresista sa US nga Philippine Human Rights Act. Balaodnon kini nga magpahunong sa gubyerno sa US nga maghatag og ayudang militar sa rehimeng Duterte tungod sa kaylap nga paglapas sa tawhanong mga katungod.

Angayan lamang nga iduso ang kaso batok kang Duterte sa ICC ug panubagon siya sa lain-laing pamaagi. Ang walay puas nga pagpamatay sa takuban sa “gyera kontra droga” ang sumbanan sa gitukod niyang tiranya kung asa gihulhugan niya ang pulis ug mga sundalo nga mopatay nga walay kahadlok o silot. Gigamit niya ang iyang mini nga “narcolist” aron pagawasong lambigit sa droga ang iyang mga karibal (sama ni Sen. Leila de Lima) ug paluhuron, pig-uton o patyon sila.

Sa milabayng lima ka tuig, nahimong kaylap na sa adlaw-adlaw ang mini nga rason sa mga pulis nga ang mga biktima sa pagpamatay “misukol” sa mga operasyong “tokhang” sa Philippine National Police (PNP) nga kasagarang ginalunsad sa gabiing-daku o sa kaadlawon. Sa halos tanang kaso, hugot nga gipanghimakak sa mga pamilya ug saksi ang hinimo-himong istorya sa mga pulis ug nagpamatuod nga walay kaluoy nga gipatay ang walay ikasukol nga mga biktima sa mga operasyong likidasyon. Liboan usab ang kaso sa mga pagpatay nga ginahimo sa mga “death squad” nga gituuhang gunit ug ginapondohan mismo ni Duterte ug sa mga upisyal sa pulis ug militar.

Ginapagawas nga “gyera kontra-droga” apan ang tinuod gyera aron paludhon ang mga lokal nga sindikato sa droga ug obligahon silang magsoborno bugti sa “proteksyon” ug mokuha og suplay gikan sa mga kakunsabong sindikato ni Duterte sa China. Ginakontrol ni Duterte ang ismagling sa shabu ug uban pang kontrabando pinaagi sa pagpailalum sa Bureau of Customs sa kontrol sa militar.

Kung “narcolist” ang gigamit ni Duterte sa “gyera kontra droga,” “red-tagging” usab ang iyang gigamit aron pagawasong “lambigit sa armadong kalihukan” ang mga aktibista ug hatagag rason ang armadong pagsumpo kanila. Estilong “tokhang” nga likidasyon o ekstrahudisyal nga pagpamatay usab ang ginagamit sa pulis ug mga sundalo sa mga “joint operation” batok sa mga sibilyan gikan niadtong 2018.

Ingon niini ang gihimo sa Negros, Panay, Southern Tagalog, Bicol ug uban pang lugar kung asa dayag nga ginatarget sa mga pulis sa dinaghang pagpamatay ang mga iladong lider-masa ug mga aktibista. Sa tibuok nasud, ginagamit sa PNP ug Armed Forces of the Philippines (AFP) ang estilong “tokhang” aron pagawasong “misukol” ang mga gipatay nga lider sa komunidad, aktibista ug mga myembro sa mga organisasyong masa nga gitunulan kuno sa mandamyento de aresto. Kauban usab niini ang paggamit sa mga “death squad” aron usa-usang patyon ang mga aktibista, tigpanalipod sa tawhanong katungod, abugado, mga saksi ug uban pang kritiko sa rehimen ug sa AFP ug PNP.

Human ang lima ka tuig, nagpadayon pa gihapon ang mga operasyon sa pagpatay sa mando ni Duterte. Dahumon nga labaw pa kining mograbe samtang nagkaduul na ang eleksyong 2022 kung asa targeton ang mga pulitikong kaaway o karibal ni Duterte ug sa iyang mga alipures, sama sa nahimong operasyong pagpatay sa PNP sa meyor sa Calbayog City (usa ka lider sa Liberal Party sa Eastern Visayas) sa takuban sa operasyong “kontra-insurhensiya.” Aduna usay impormasyon nga plano hangtud sa kinatas-an sa AFP ug PNP nga maglunsad og mga operasyong “false flag” o kadtong mga operasyong pagpatay nga ginapasangil sa Bagong Hukbong Bayan. Mamahimo usab nga subling ipatuman ang mga operasyon sa dinaghang pagpatay o pag-aresto sa mga aktibista sa desperasyong piangan ang ligal nga demokratikong kalihukan.

Ang lima ka tuig nga rehimen ni Duterte mao ang lima ka tuig nga terorismo sa porma sa kampanya sa malukpanong pagpamatay ug pagyatak sa tawhanong mga katungod sa takuban sa “gyera kontra droga” ug hugaw nga gyera batok sa katawhan. Tungod niini, uhaw kaayo ang katawhang Pilipino sa hustisya ug aron panubagon si Duterte sa direktang papel niya sa kampanya sa pagpamatay, ingonman sa grabeng korapsyon, pagtraydor sa kaugalingnan sa nasud ug uban pang krimen batok sa katawhan.

Ang grabeng kahadlok nga masilutan sa iyang mga krimen human sa iyang termino isip presidente ang usa sa pinakadakung hinungdan kung nganong mikapyot si Duterte sa poder. Gusto niyang mamatay nga nakalingkod sa trono ug wala nakakadena sa bartolina. Busa nagkapuliki siya karon ug ang iyang mga alyado sa lain-laing iskema aron padayon nga gunitan ang poder, dayag man o pinaagi sa iyang anak o alipures.

Kinahanglang padayon nga pandayon ang panaghiusa sa katawhang Pilipino aron palanugon ang singgit nga panubagon, usigon, taralon ug silutan si Duterte sa iyang pinakadagkung krimen batok sa katawhan. Kinahanglang subsub nga iasdang ang mga pakigbisog aron pakyason ang iskema niyang magpabilin sa poder aron makaikyas sa mga sala ug tapuson sa labing daling panahon ang maduguong paghari sa iyang tiranya.