Ginsug-alaw sang dululungan nga protesta sang mga ginikanan, titser kag estudyante sa pila ka eskwelahan ang pagbukas sang klase sang Septyembre 13. Dala ang panawagan nga #LigtasNaBalikEskwela, ginkundenar sang Alliance of Concerned Teachers (ACT) ang “wala balatyagon” nga si Rodrigo Duterte sa iya pag-abandonar sa sektor sang edukasyon sa tunga sang pandemya nga Covid-19.

Nagmartsa ang mga myembro sang ACT sa Mendiola sa Maynila agud ipanawagan ang suporta sang estado sa mga titser kag estudyante sa tunga sang pagpatuman sang distance learning kag luwas nga pagbukas sang mga eskwelahan. Nakasandig subong ang buasdamlag sang mga pamatan-on sa ululupod nga desisyon sang mga titser, ginikanan kag tumuluon nga “tapuson na” kag iduso ang mas maayo nga pagginubyerno, suno sa grupo.

Sa pareho nga adlaw, nagkadto sa Mendiola ang mga grupo sang pamatan-on para ipakigbato ang luwas kag gilayon nga pagbukas sang mga eskwelahan para sa atubangay nga pagtuon. May pareho nga protesta sa Pres. Corazon C. Aquino Elem. School sa Quezon City, sa University of the Philippines-Manila, Eusebio High School sa Pasig City kag sa Poblacion sa Muntinlupa.

Wala sang pagbag-o sa indi epektibo nga moda

Wala sang pagbag-o nga ginhimo ang Department of Education (DepEd) sa palpak kag pabudlay nga blended learning nga ginpatuman sang nagligad nga tuig. Para pun-an ang indi epektibo nga pagtudlo nga online kag modyul, naghimo ang mga titser sang sarisari nga pamaagi para matadlong ang leksyon sa mga bata. Bisan pa, aminado sila manubo ang kalidad sang edukasyon bangud sa tuman kadamo nga problema kag limitasyon sa gadyet, internet, modyul kag ikasarang sang mga ginikanan. Dugang diri, may mga estudyante nga wala nagasulod o wala man lang nagapabatyag sa ila mga klase, pero ginapasaka sa masunod nga halintang sandig sa dikta sang DepEd para hatagan-rason ang pagpadayon sang blended learning.

Sang Septyembre 9, ginpagwa sang ACT ang isa ka pagtuon bahin sa kahandaan sang mga pangpubliko nga eskwelahan para sa bukas-klase. Lutaw diri ang mga daku gihapon nga problema sang kakulangon kag naulihi nga pag-imprenta sang mga modyul, wala sang gadyet kag pangbayad sa internet kag sobra-sobra nga trabaho sang mga titser.

Halos wala sang bulig ang ahensya sa mga kinahanglanon sang mga titser. Indi bastante ang ginapabugal sang DepEd nga 68,500 laptop bangud halos 1 milyon nga pangpublikong titser ang nagakinahanglan sini. Halos indi man nila magamit ang ginpanagtag nga sim card bangud mahina ang signal sa ila mga lokasyon.

Wala sang bastante nga panahon ang mga titser nga makapahuway halin nga nagsira ang akademiko nga tuig sang Hulyo 10. Sige-sige ang ila trabaho sang Hulyo kag Agosto sa enrolment kag pag-imprenta sang mga modyul. Madamo sa ila ang napilitan nga mangalap sang mga suplay sa eskwelahan bangud sa kakulangon sang pondo. “Work from home” kuno ang areglo sang ahensya pero ginaobligar sila nga pisikal nga magreport sa mga eskwelahan sang pila ka beses kada semana. Tubtob subong, wala sila ginabayaran sang obertaym nga katumbas sang 87 adlaw.

Wala sang badyet, wala sang plano sa atubangay nga pagtuon

Sa lebel sang kolehiyo, ginapadayon ang klase nga online para lang masiling nga wala ginapabay-an sang gubyerno ang pamatan-on, suno sa National Union of Students of the Philippines. Luwas sa mga limitado nga kurso sa 22 unibersidad, nagapabilin ang pagdumili sa atubangay nga klase sa pihak sang wala-tuo nga pagtuon kag panawagan sang nagligad pa nga tuig nga buksan ang mga kampus para sa atubangay nga pagtuon.

Suno sa NUSP, kinahanglan magtalana ang estado sang pondo para masiguro ang minimum nga pagpatuman sang mga tikang sa ikaayong lawas, test kit kag mga pasilidad pang-test sa sulod sang kampus, kag pagbag-o sa mga klasrum kag pasilidad para mapatuman ang social distancing. Ginaduso nila nga ayudahan ang mga estudyante sang ₱10,000 para makatuwang sa nagadaku nga gasto sa pagtuon sa tunga sang pandemya.

Sa deliberasyon sang nasyunal nga badyet para sa 2022 sa Kongreso, nahibal-an nga ginsapsapan ang daan na nga manubo nga badyet para sa pasilidad sa edukasyon. Suno sa ACT, ang gintigana nga pondo para diri ₱5.4 bilyon lang, 51% nga mas manubo sa ₱11.1 bilyon subong nga tuig. Halin diri, ₱358 milyon lang ang gintigana para sa mga pasilidad sa ikaayong lawas—isa sa basehan nga rekisito sa luwas nga balik-eskwela sa tunga sang pandemya. Indi maathag kon diin kuhaon ang badyet para sa pag-empleyo sang dugang nga mga nars sa eskwelahan.