Isa ang 32-anyos nga si Roger sa siyam nga mag-ulutod nga may maisan sa isla sang Negros. Pito sa ila ang nagapuyo sa isa ka balay kag magkatuwang sa pagpanguma. May ginapanag-iyahan sila nga 12 ektarya nga duta kag sangkap-at sini nakatalana para sa mais nga pangkonsumo sang ila pamilya. Mas daku nga bahin sang ila mga ulumhan nakatalana sa mga pananum nga ginabaligya para panggasto sa iban pang kinahanglanon. Lapta-lapta nga parsela ang ila mga ulumhan sa isa ka maligwin nga komunidad nga malab-ot lang paagi sa kabayo.

Kayod-kalabaw ang pagpanguma sang mais halin sa pagpreparar sang duta tubtob sa pagproseso sang mais. Anum ka adlaw kada semana ang ginatigana sang mag-ulutod sa maisan. Duha kag tunga ka semana ang ginahatag sa hagbas (paghawan sa ulumhan), isa tubtob duha ka adlaw sa pag-arado, isa ka adlaw sa pagpanggas, kag isa ka semana sa paghilamon. Katumbas ini sang halos 30 adlaw sa kada siklo sang ulumhan. Nagaumpisa sila nga magtrabaho sang alas-7 sa aga, kag matapos sa alas-4 sa hapon.

Tatlo ka beses kada tuig ang ila pag-ani sang mais. Masami duha tubtob tatlo ka gantang sang mais ang ila mabinhi kada ani halin sa duha ka separado nga parsela sang duta. Bangud lokal ang binhi, indi nila kinahanglan sang abono, pestisidyo kag herbisidyo. Kalabaw kag arado lang ang gamit nila sa produksyon.

Sa abereyds, 34 sako sang mais ang maani sang mag-ulutod kada tuig. Manu-mano nila ini nga ginagaling gamit ang bato kag nakaprodyus sang 17 sako sang bugas-mais. Igu-igo lang ini para sa ila konsumo. Wala na nila ini ginapagaling sa sentrong banwa nga isa ka adlaw ang kalayuon kag magagasto sang ₱500 para sa transportasyon.

Nagalab-ot sa tatlo ka sako kag 15 gantang (33.75 kilo) sang bugas-mais ang ginakonsumo sang pamilya ni Roger kada bulan. Luwas sini, nagalab-ot sa ₱2,400 ang ginakinahanglan sang pamilya para ipanggasto sa adlaw-adlaw, kag ginakuha halin sa pagbaligya sang iban pang pananum. Bangud indi bastante ang kita, uga nga isda lang ang masami nila nga ginasud-an labi na subong nga pandemya bangud nagbagsak ang presyo sang ila mga produkto samtang nagatimbuok ang presyo sang mga balaklon. Wala sila sang nabaton nga anuman nga ayuda sa panahon nga ini. Dugang nga pasakit sa ila ang malaparan nga operasyon militar sa ila komunidad bangud ginadumilian sang mga suldado ang pagtrabaho sa uma.