Indi magnubo sa 100 detatsment sang reaksyunaryong hubon sang Myanmar ang naperdi sang mga armado nga pwersa nga kontra-hunta sa halos isa ka semana nga koordinadong opensiba sini sa rehiyon sang Shan. Apat ka syudad ang naagaw kag ginatos ka armas, mortar, kanyon kag mga bala, pati anom ka tanke kag isa ka armored vehicle, ang naagaw.

Ginbansagan nga operasyon 1027, nagsugod ang mga opensiba sadtong Oktubre 27. Ginlunsar ini sa Three Brotherhood Alliance, isa ka alyansa nga ginbug-os sang Arakan Army, Ta’ang National Liberation Army kag Myanmar National Democratic Alliance Army, pareho nga mga hangaway sang mga etniko nga grupo sa Myanmar. Sa isa ka pahayag, ginhambal sang alyansa nga tulod ang opensiba sang kagustohan nga “pangapinan ang mga sibilyan, iduso ang kinamatarung nga depensahan ang kaugalingon, ipabilin ang kontrol sa kaugalingon nga teritoryo kag atubangon ang mga atake kag pagpamomba sang hunta-militar.” Sa hinanali, katuyuan sini nga isikway ang hunta halin sa na-aminhan nga bahin sang Shan. Sa pangmalawigon, determinado ini nga padayon nga pagbato tubtob lubos nga mapaslaw ang diktadurang militar, isa ka kumon nga handum sang pumuluyo sa Myanmar.

Bilang suporta, magkadungan nga gin-atake sang mga pwersa sang People’s Defense Forces, Kachin Independence Army kg Karen National Liberation Army ang mga pwersa sang hunta sa ila nga mga nasakupan. Madamo nga iban pa nga mga armado nga grupong etniko ang nagsuporta kag aktwal nga nakigbahin sa mga opensiba.

Sandig sa pahayag sang alyansa, masobra 100 ka tropa sang hunta ang napatay kag madamo ang napilasan sa una nga lima ka adlaw pa lang sang opensiba. Masobra 60 ka tropa, kabahin na ang isa ka bug-os nga yunit nga may 41 ka suldado, ang nagsungka imbes nga magbato.

Isip balos, ginpabaskog sang hunta ang pagpamomba halin sa kahawaan sa mga sibilyan nga komunidad sa Shan. Masobra 25,000 na ang napilitan nga maghalin sa ila mga komunidad kag nagpasilong sa kasikbit nga mga estado ukon nagtabok sa China.

Ang Shan State ang isa ka rehiyon nga makit-an sa dulunan sang Myanmar kag China. Mayor nga ruta ini sa dako nga bahin sa tunga sang duha ka pungsod. Nagatabok man diri ang duha ka pipeline kung sa diin naga-usoy ang milyon kubiko metro nga lana halin sa mga offshore rig sang Myanmar padulong sa China. Krusyal ang rehiyon sa proyekto nga One-Belt-One-Road sang China.

Sadtong Oktubre 31, ginanunsyo sang alyansa nga naagaw sini ang anom ka banwa sa Shan, kabahin ang duha kung sa diin naga-agi ang mga eksport sang hunta padulong China. Tungod apektado ang komersyo, nagpanawagan na ang China sang “hinanali nga untat-lupok” agud tugutan nga makatabok ang mga trak nga nagadala sang mga produkto.

Nagadilaab nga brutalidad

Sugod sang gin-agaw sang hunta ang estado nga poder sadtong 2021, naglab-ot na sa 4,000 ka sibilyan ang ginpatay sini kag masobra 10,000 ang arbitraryo nga ginbilanggo.

Sadtong Oktubre 24, ginpagwa sang United Nations (UN) ang espesyal nga report nga nagdetalye sa mga krimen sa gyera kag krimen sang hunta batuk sa pumuluyo. Pinakalutaw ang patarasak nga pagtarget sa mga sibilyan gamit ang mga bomba, pagpatay sa mga sibilyan ukon kombatant nga nadakop sa mga operasyon kag malaparan kag hungod nga pagpangsunog sang mga balay kag iban pa nga sibilyan nga imprastraktura.

Sa ulihi nga mga binulan lang, nagtaas sang 600% ang isip sang mga airstrike sang hunta kumpara sa nagligad nga tuig. Isa sa pinakaulihi nga kaso ang pagpamomba sa isa ka refugee camp sa Mung Lai Hkyet sa Kachin State sadtong gab-e sang Oktubre 7. Bente otso ka refugee, kabahin ang siyam ka kabataan, ang gilayon nga napatay. Masobra 60 ang napilasan.

Lapnagon ang madamuan nga pagpamatay sa mga sibilyan kag pilason nga mga hangaway sa rehiyon sang Sagaing. Ang mga hungod nga pagpangsunog naman sang mga balay, tindahan, simbahan kag mga salakyan ang nalista sa mga rehiyon sang Sagaing, Magway, Chin, Kayin kag Kayah. May mga kaso nga bug-os komunidad ang ginsunog.

Bastante ang ebidensya nga natipon sang UN may kaangtanan sa paglunsar sang mga pwersang hunta sang “pinakamataas nga lebel sang pagpamintas kag kahalitan” sa mga biktima sini pareho sang pagpanglugos gamit ang mga butang kag nagkalain-lain nga porma sang pagpakahuya, mutilasyon, gang ukon serial rape kag sekswal nga pagpangulipon. Kabahin sa mga biktima ang mga bata.