Namroblema si Dong kung asa niya kuhaon ang panggasto alang sa iyang tulo ka anak, usa dinhi nagtungha na sa kolehiyo. “Niining kinsenas, otso mil lamang ang akong nakuha,” matud niya. Porman si Dong sa usa ka dakung pantalan sa Maynila. Dili siya ang adunay pinakaubos nga suhulan sa kapin 800 ka mamumuo sa piyer nga labaw nga naglisud nga makatubag sa mga panginahanglan sa ilang mga pamilya.

Tungod kay mas taas sa kasamtangang minimum ang iyang inadlawan nga ₱800, walay labot si Dong ug ang uban pang katrabaho niya sa mumhong ₱40 nga pagtaas sa inadlawan sa mga mamumuo sa National Capital Region (NCR) niadtong Hunyo. Apan layong ubos pa gihapon ang iyang suhulan sa gikinahanglang ₱1,189 aron mabuhi nga desente ang usa ka pamilya.

Mas grabe pa, dili adlaw-adlaw ang trabaho sa piyer. “Regular ang ila kanamo, apan sagad walo hangtud 10 ka adlaw lang ang adunay trabaho sulod sa duha ka semana,” matud ni Dong.

Niadtong milabayng tuig, kapin 500 ka mamumuo sa piyer ang nagtukod og usa ka unyon aron protektahan ang ilang mga katungod. Apan nabawi sa maneydsment ang kontrol sa unyon ug abugado niini. Nagplano silang Dong nga iduso ang eleksyon aron mapulihan ang maong unyon sa usa ka tinuod nga unyon nga manalipud sa ilang katungod.

Niining Nobyembre, nagmiting ang mga myembro sa unyon. Tulo ka oras silang nagmiting, gikan alas-7 hangtud alas-10 sa buntag. Atol niini, tantya sa mga mamumuo nga mokabat sa ₱2 milyon ang nawala sa kumpanya. Matud ni Dong: “Unsa na lang kung magwelga mi? Mao nang nahadlok ang maneydsment kanamo.”

Pakigbisog sa mga unyon ug kalihukang pamuo

Sama ni Dong, gipaningkamutan sa daghang mamumuo nga palapdon ug pakusgon ang kalihukang unyon isip pundasyon sa kusog sa mamumuo sa pakignegosasyon sa kapitalista. Niining tuiga, miulbo ang mga welga ug protesta sa pipila ka mga pabrika sa Southern Tagalog ug NCR taliwala sa mga dedlak sa negosasyon alang sa collective bargaining agreement o CBA.

Mayor nga ginaduso sa mga mamumuo sa maong mga negosasyon ang dugang-suhulan, nga sa daghang kaso, gihatag sa mga kapitalista sa wala pa magpandemya. Lakip dinhi ang pakigbisog sa Fuji Electric Phils. sa Laguna ug Samahan ng mga Manggagawang Nagkakaisa sa Umicore Specialty Chemicals sa Subic, Pampanga. Napadaug usab sa mga panadero sa Laguna ang ilang unyon nga Panadero sa Philfoods Fresh Baked Product Inc batok sa unyon nga pakana sa maneydsment ug NTF-Elcac.

Gihatagan sa kalihukang pamuo og bag-ong kusog ang kampanyang Sahod Itaas, Presyo Ibaba! niining tuiga. Gipaningkamutan sa lain-laing grupo sa mamumuo nga magduso og dayalogo sa rehimeng Marcos apan ni kanus-aman wala sila giatubang.

Gisuportahan nila ang balaudnon alang sa nasudnong minimum nga suhulan sa Kongreso ug alang sa ₱150 across-the-board sa Senado. Walay uswag ang balaudnon sa Kongreso samtang ang sa Senado anaa pa gihapon sa ang-ang “prinsipyo.” Sa mga rehiyon, nagsumite og mga petisyon ang mga lokal nga pederasyon ug unyon sa mga regional wage board apan sinsilyo, ulahi ug mumho lamang nga umento ang gihatag niini.

“Mahukmanon ang pag-organisa ug pagpalihok sa mga mamumuo,” matud kang Rene, lider-mamumuo sa usa ka sentro sa pamuo. Sama sa ginatudlo sa kasaysayan, dili kinabubut-ong ginahatag sa kapitalista o reaksyunaryong estado ang unsamang pagtaas kung dili kusganon, maisugon ug militante ang ilang pagsukol. Treyntay kwatro ka tuig na sukad ulahing napwersa ang estado nga ihatag ang sustantibong dugang-suhulan.

Kinahanglang magpakusog

Kadungan sa pakigbisog sa suhulan, ginapakusog sa kalihukang mamumuo ang pakighiusa niini sa lain-laing sektor.

Kabahin usab sa pakigbisog sa mga mamumuo ang pagsagang sa mga atake sa rehimeng Marcos ug sa mga kapitalista sa ilang organisadong han-ay. Niadtong Setyembre, biktima sa ekstra-hudisyal nga pagpatay si Jude Fernandez, beteranong organisador sa kalihukang pamuo. Sa mga rehiyon sa Southern Tagalog ug Caraga, gidesaparesido ang pipila ka lider-mamumuo samtang iligal nga giaresto ang uban. Sa Davao ug Cebu, target sa pagpanghulga ug pagpamig-ot ang mga lider sa rehiyunal nga sentro aron “makigtinabangay” sa kampanyang kontra-insurhensiya sa militar.