Asino ti kadakkelan a Red-tagger?

,

Kadagiti napalabas a tawen agingga iti agdama, babaen ti panangidaulo dagiti batalyon ti Armed Forces of the Philippines, dagiti yunit ti Philippine National Police, kasta met dagiti opisyal ti NTF-Elcac ken Anti-Terrorism Council, naaramidan ti di maanawa a Red-tagging, panangpadakes ken malisyoso a panangiraman kadagiti sibilyan ken dagiti organisasyon da iti armado a tignay. Nabayagen nga ar-aramiden dayta ti reaksyonaryo nga estado ngem immirteng ken nagbalinen a sistematiko manipod idi panawen ti napalabas a turay ni Duterte agingga iti agdama a turay ni Marcos. Paset daytoy ti narugit a gubat kontra insurhensya ti reaksyonaryo nga estado a nakaturong kadagiti sibilyan.

Iti panawen ni Duterte, awan ti sektor, industriya, organisasyon wenno indibidwal nga addaan iti rikna a kritiko iti panagturay na, a pakairamanan dagiti kritiko iti kriminal a ” gubat kontra droga”, a naisalakan iti pangta na. Idi 2018, iti baet ti panangbusor iti “Red October”, rinibo a tattao – dagiti medya, estudyante, lider ken kameng ti nailian-demokratiko nga organisasyon, atleta ken artista ti pinangtaan ni Duterte ken dagiti opisyal ti militar na.

Kadagiti naglabas a tawen agingga ita, saan a mabilang dagiti aktibidad, forum ken pannakaiwaras dagiti pammadakes ken Red-tagging dagiti nadumaduma a yunit ti militar iti media, pagadalan ken iti away. Uray idi panawen ti pandemya ti Covid-19, makumikom dagitoy a yunit a mangsugsog kadagiti sibilyan iti armado a tignay tapno piliten ida a “sumuko” ken dadaelen dagiti organisasyon da. Dagitoy met a yunit ti militar ti nangirugi kadagiti nadumaduma a “youth summit” kadagiti unibersidad ken dagiti komunidad dagiti mannalon a kanayon a nakasentro iti pannakadadael dagiti progresibo nga institusyon ken dagiti ligal nga organisasyon ti masa.

Inusar ti rehimen ti ado nga opisyal iti tukad-baryo ken munisipyo tapno lipiten dagiti kabaryo da ken mangikkat ti krimen nga ar-aramiden ti AFP kadagiti bukod da a masakupan.

Ti NTF-Elcac ti kangrunaan a mangibagbagi iti daytoy a taktika, a tinaming dagiti kapepeklan a Red-tagger a kas kada Hermogenes Esperon Jr., Colonel Harold Cabunoc, Mocha Uson, Lorraine Badoy, Jeffrey Celiz, Salvador Panelo ken adu pay. Iti Senado, itay nabiit, ni Ronald “Bato” de la Rosa ti nangidaulo iti kannigid-kannawan a red-tagging a kadua dagiti traydor a kas kada Noel Legaspi, Joy Saguino, Kate Raca ken dadduma pay a nagpa-usar iti AFP. Ti SMNI Network a kukua ti pasurot ni Duterte ken ita ket pugante a ni Apollo Quiboloy ket nagbalin a sentro ti nakaro a panangpadakes ken panagpangta. Ti Facebook, Youtube ken dadduma pay a social media platform ket nagbalin met a lugar ti naranggas ken makapapatay a panangdadael ken panangbutbuteng da.

Pangta iti biag, wayawaya ken kinatalged

Iti maysa a desisyon a naisurat idi Hulyo 4, 2023, indeklara ti Korte Suprema a ti Red-tagging, wenno ti dakes a pannakainaig dagiti sibilyan iti armado a gunglo, ket pangta iti biag, wayawaya ken kinatalged dagiti biktima. Ti desisyon ket nainaig iti napaboran a petisyon para iti writ of amparo ni Siegfred Deduro, dati a pannakabagi ti Bayan Muna Party-list. Naipablaak ti desisyon nga insurat ni Associate Justice Rodil V. Zalameda idi laeng Mayo 8.

Daytoy ti umuna a gundaway nga inikkan ti korte iti ligal a kaipapanan ti konsepto ti Red-tagging iti Pilipinas. “Ti panangmarka iti maysa a tao kas “Red” wenno “Nalabaga” masansan a nainaig iti nainget a panagsiput, direkta a pananglipit, ken iti sumagmamano a gundaway, kamaudiananna ipapatay.

Gapo ta dagiti na-red-tag nga indibidwal ket nainaig kadagiti komunista wenno terorista, agbalin ida a puntirya dagiti vigilante, dagiti paramilitar a grupo wenno uray dagiti ahente ti estado isu a nalaka a maawatan no apay a maamak ti maysa a na-red-tag nga indibidwal a madangran iti biag na ken kinatalgedna”, insurat ti Korte Suprema.

Sigun iti Korte Suprema, mabalin a maited ti writ of amparo kadagiti biktima ti Red-tagging, kasta met kadagiti biktima ti “panangpadakes, panangmarka, ken panangibilang a nakabasolda babaen ti pannakikadua (guilt by association) gapo ta “nalaka laeng a mailadawan” ti buteng a marikrikna ti biktima.

Asino ti kadakkelan a Red-tagger?