Ti Cordillera People’s Democratic Front (CPDF)- Kalinga ket umaw-awag kadagiti minoridad ken mannalon a sangsangkamaysa a mangsaranget iti operasyon ti Makilala Mines Corporation Inc (MMCI) iti ili ti Pasil, Kalinga. Daytoy a kumpanya ket maysa a subsidyaryo ti Celsius Resources ti Australia.

Ti panagpuonan ti MMCI idiay Kalinga ket kasukat ti panagsubasta ni Ferdinand Marcos Jr kadagiti rekurso ti pagilian iti kaudian a panagbisita na idiay Australia. Inikkan ti rehimen na ti kumpanya iti Mineral Production Sharing Agreement (MPSA) idi Marso. Ti MPSA a naited iti kumpanya ket agpaot iti 25 agingga iti 50 a tawen.

Ti nalawa a daga a sakupen ti MMCI ket paset ti tawid a daga dagiti katutubo a Balatoc. Gamgamen dagiti operasyon na ti 2,500 ektarya a kapuonanna a daga.

Ti Maalinao-Caigutan-Biyog (MCB) mining deposit ti balitok ken gambang iti igid ti Pasil River ti pagminasan ti MMCI. Ti kumpanya ket mangbusbos iti ₱13 bilyon iti MCB Copper Mining Project tapno mangrugi ti operasyon kadaytoy a tawen. Manamnama a mangrugi a bumirok ti minasan iti maikadua a tawen ti panagoperar. Ti MCB deposit ket asideg iti Dickson deposit a damo a naminas ti Batong-Buhay Gold Mines Inc ken dagiti nadumaduma a kasosyo na.

Maibatay iti MPSA, makaawat ti nasyonal a gobyeno iti paset ti produksyon a mairaman ti sangapirit nga excise tax iti mineral a produkto ken ti 4% royalty, kasta met ti sumagmamano a buwis ken mabayadan. Ti lokal a gobyerno ti Pasil ket bayadan laeng ti MMCI ti ₱183,000 kada tawen. Kabayatanna, ti MMCI ket manamnama a makaurnong iti 2.25 milyon a tonelada ti ore wenno mineral a bato iti rugi ti operasyon, ken mamindua iti dayta kadagiti sumarsaruno a tawen.

Mairuar iti sabali a pagilian ti balitok ken gambang a maminas ti MMCI idiay Kalinga. Maipapaay dagitoy kadagiti imperyalista a pagilian para iti automation ken “green technology”.

Napeggad ken makadadael

Awanen ti sabali pay nga ipaay ti panagminas kadagiti umili ti Kalinga no di ti kinaderrep ken ti nasaknap a pannakadadael ti daga ken kabambantayan. Usaren ti MMCI ti sub-level open sloping (SLOS) a wagas nu sadino nga agkali kadagiti tunnel nga agingga 600 metro a kauneg. Dagitoy a tunnel ket mausar iti aggigiddan a panagurnong ti ore.

Dagitoy a tunnel ti pakaipupokan ti 78% ti “mine tailings” wenno rugit ti minas inton agsardengen ti panagminas. Ti dadduma a mabati a basura ket panggep na nga iproseso kano tapno maikkat dagiti makasabidong a kemikal ken mausar a pagmulaan wenno panggabor kontra-layus ken iti konstruksyon. Nakasina nga ibangon met ti dam a pangibukbukan ti danum manipod kadagiti tunnel ken panangproseso iti mineral a naglaon iti gambang, asido, ken dadduma pay a makasabidong a kemikal.

Ti minasan ket umagaw iti suplay ti danum ken kuryente. Mangbangonto iti dakkel a dam a pagurnongan iti nadalus a danum manipod iti Kafacrutan Creek. Umagaw daytoy ti danum manipod iti Pasil River a kangrunaan a pagayusan ti danum idiay Kalinga.

Ti suplay ti kuryente iti Cordillera ket maapektaran met gapo ta 12 megawatts ti usaren ti MMCI para kadagiti operasyon na. Malaksid iti National Grid, mangala ti kumpanya iti kuryente iti uppat pay a maibangbangon a proyekto ti kuryente idiay Kalinga.

Iti ngatuen ti daga, 31.83 ektarya met ti sakupen dagiti opisina, planta ken dadduma pay a pasilidad.

Ti estado ti mangibangon iti Lubuagan-Batong-Buhay-Abra Road a 85.5 kilometro ti kaatiddog na para iti pagimbagan ti MMCI. Ditoy a maipan ti naproseso a gambang a maipan kadagiti puerto ti Salomague, Cabugao ken San Esteban, dagiti ili idiay Ilocos Sur.

Kakumplot ti MMCI ti reaksyonaryo a gobyerno iti panangpapartak iti proseso tapno malukatanen ti pagminasan. Katinnulong ti National Commission on Indigenous Peoples (NCIP), a mangbingbingay ken paggaapaen dagiti nailian a minorya ken manglaplapped kadakuada nga agkaykaysa a mangsaranget iti pagminasan. Kas iti ado a kaso iti intero a pagilian, inallilaw ti NCIP dagiti katutubo tapno likawan ti kidkiddawen ti linteg a ” Free, Prior, and Informed Consent” wenno pammalubos ti komunidad sakbay nga agopereyt dagiti kumpanya ti pagminasan.

Dagiti yunit ti militar ken pulis ti manggwardya iti pagminasan. Iti kabambantayan ti Kalinga, nairugi ti nasaknap nga operasyon a kombat iti linged ti kontra-insurhensya tapno maparmek ti ibubusor dagiti umili iti proyekto.

Naadaw iti praymer ti CPDF-Kalinga maipapan iti MMCI.