Badyet alang sa kurakot ug pasismo

,
Kini nga artikulo adunay hubad sa Pilipino

Prayoridad sa rehimeng Marcos Jr ang bayad-utang, pasismo ug korapsyon sa giaprubahan niining badyet alang sa tuig 2023.

Halos 1/3 (₱1.6 trilyon) sa ₱5.263 trilyong badyet ang nakagahin alang sa bayad utang—mas taas kumpara sa ₱1.3 trilyong nakatagana alang sa kasamtangang tuig. Layong mas daku kini sa ₱852.8 bilyong badyet sa edukasyon nga bahinbahinon pa sa upat ka departamento ug ahensya.

Misunod dinhi ang pondo alang sa programang Build, Build, Build sa kanhing rehimeng Duterte ug giusang alokasyon alang sa militar ug pulis.

Sa pagtuon sa Ibon Foundation, gipunting niini nga ang Department of Public Works and Highways ang adunay pinakadakung parte sa kinatibuk-ang badyet (13.6% o ₱718.4 bilyon). Gunit sa maong ahensya ang bulto sa mga proyektong imprastruktura nga nailang gipangwartahan sa nagharing pundok ug ilang mga kasosyong burgesya.

Mas taas kini kumpara sa 13.5% o ₱710.7 bilyon) nga bahin sa DepEd. Ang uban pang pondo nakatagana sa mga Commission on Higher Education (0.6% o ₱30.5 bilyon), state universities and colleges (1.9% o ₱97.7 bilyon) ug DTI-TESDA (0.3% o ₱13.7 bilyon).

Misunod ang mga badyet alang sa Department of National Defense (4.6%) ug Department of Interior and Local Government-Philippine National Police (3.6%) nga adunay giusang pondong ₱432 bilyon.

Layo nga misunod ang alokasyon sa Department of Health (3.7% o 196.1 bilyon) ug Philhealth na 1.9% o ₱100.2 bilyon.

Mas ubos ang alokasyon sa Department of Agriculture nga 1.9% o 102.2 bilyon, Department of Agrarian Reform (0.3% o ₱15.9 bilyon) ug Department of Labor and Employment (0.5% o ₱26.2 bilyon.)

Gikibhangan sa ₱49.1 bilyon o 8.7% ang mga aytem nga nakagahin alang sa katilingbanong proteksyon, lakip ang ayuda nga gitawag pa og “pag-usik-usik sa pangpublikong pondo” sa usa ka upisyal sa rehimen.

Samtang, paspas nga giuyunan sa mga alipures ni Marcos Jr ang badyet alang sa upisina sa presidente nga ₱9.6 bilyon. Pagaaprubahan usab ang badyet sa upisina ni Bise Presidente Sara Duterte nga kapin ₱2 bilyon, tulo ka pilo nga mas daku kumpara sa gihatag nga pondo sa kanhing Bise Presidente nga si Leni Robredo.

Mga protesta kontra badyet sa 2023, gilunsad

Magkasunod nga protesta ang gilunsad sa lain-laing sektor atungan sa Kongreso ug mga lugar sa trabaho gikan Agosto 25 hangtud Setyembre 5 samtang ginadungog ang gisumiteng sugyot nga badyet sa rehimeng Marcos alang sa 2023. Panawagan nila, usabon ang mga alokasyon aron patas-an ang alokasyon alang sa mga katilingbanong serbisyo, ayuda ug subsidyo sa produksyon.

Setyembre 5. Sa buntag, nagprotesta ang Kilusang Magbubukid ng Pilipinas ug Pambansang Lakas ng Kilusang Mamamalakaya ng Pilipinas aron iduso ang suporta ug badyet sa ilang sektor. Sa hapon, nagprotesta ang gatusan ka magtutudlo sa mga pangpublikong eskwelahan aron iduso ang dugang-sweldo ug pagdoble sa pondo alang sa edukasyon sa umalabot nga 2023. Giatol nila ang protesta sa pag-abli sa National Teachers Month.

Setyembre 2. Midagsang ang mga mag-uuma sa Hacienda Tinang ug mga grupong mag-uuma kadungan sa pagdungog sa badyet sa Department of Agrarian Reform (DAR). Nanawagan sila nga ipatuman ang tinuod nga pag-apud-apud sa yuta alang sa mga mag-uuma. Sa Maynila, nagprotesta ang mga mamumuong panglawas sa San Lazaro Hospital ug Jose Reyes Memorial Medical Center sa pagpangulo sa Alliance of Health Workers atubangan sa ilang mga ospital aron iduso ang mas taas nga badyet panglawas. Panawagan usab nilang ihatag na ang mga natanggong nga benepisyo alang sa sektor kalabot sa Covid-19.

August 30. Lain-laing grupo ilalum sa All Workers Unity ang midagsang sa Kongreso aron iduso ang pagpataas sa suhulan, pagpaubos sa presyo sa mga palaliton, ug regular ug disenteng mga trabaho. Bangis nga gibungkag sa mga pulis ang protesta sa mga mamumuo.

Agosto 25. Naglunsad og lihok protesta ang lain-laing sektor sa University of the Philippines (UP) atubangan sa Quezon Hall sa kampus sa UP sa Diliman, Quezon City. Giatol nila kini sa pagtigum sa Board of Regents. Gibabagan nila ang sugyot nga pagkibhang sa badyet sa UP System sa 2023. Singgit usab nila ang luwas nga pagbalik sa eskwela ug hapsay nga mga palisiya sa unibersidad.

Badyet alang sa kurakot ug pasismo