Gideklara sa 10th ID sa Armed Forces of the Philippines isip “insurgency free” o “luwas na sa insurhensiya” ang Davao Occidental niadtong Agosto 18. Gisangyaw kini sa militar, kauban ang mga warlord ug pulitikanhong dinastiya nga naghari-hari sa prubinsya ug mga kakunsabo nilang mga agalong yutaan ug burgesya. Bisan pa man, dili niini mapatay ang diwang masukulon sa katawhan sa lugar.

Dali-dali ang deklarasyon sa militar ug sa lokal nga nagharing hut-ong. Kini tungod kay nahadlok kaayo sila sa demokratikong kalihukan sa katawhan ug sa nagatunhay nga rebolusyonaryong gahum sa kabanikanhan. Ayha ang deklarasyon, gilunsad nila ang malukpanong militarisasyon sa mga komunidad sa Lumad ug pagpamatay sa mga sibilyan. Ginaakusahan nilang konektado o nagasuporta sa rebolusyonaryong kalihukan ang mga nangahas mosukol aron hatagag rason ang ilang pagpanghasi.

Engklabo sa kalisud

Adunay kinatibuk-ang gilapdon nga 216,345 ektarya ang Davao Occidental. Nahimutang kini sa habagatan-sidlakan sa tumoy sa Mindanao. Sa mga baybay ug lapad nga kabukiran niini nanimuyo ang dakung populasyon sa mga katawhang Lumad nga B’laan, Tagakaulo ug Sarangani Monobo, mga Moro, pipila ka grupo sa mga Marure ug Sangir (mga tribong dugay nang naggikan sa Indonesia) ug ubay-ubay nga mga setler.

Lakip ang prubinsya sa mga lugar nga adunay pinakadaghang pamilyang kabus. Mayorya sa katawhan niini mga mag-uumang walay kaugalingong yuta ug mga mangingisda. Lubi ang nag-unang produkto dinhi, apan daku usab ang humay, mais ug kape. Kontrolado ang yuta ug produksyon sa pipila ka adunahang kaliwat.

Nag-unang problema sa kabus nga mag-uuma ang ubos nga produktibidad ug gamay kaayong kita. Gawas dinhi, walay maayong sistema sa transportasyon sa daghang barangay. Tungod niini, midaghan ang mga umahan nga giabandona ug gibyaan. Samtang, ang mga mamumuong panguma dinhi ang adunay pinakaubos nga suhulan sa tibuok rehiyon, bisan adunay pipila ka lugar nga hinay-hinay nga napatas-an sa miagi tungod sa gilunsad nga mga aksyong masa.

Nagkagrabe ang problema sa yuta sa mga mag-uuma ug Lumad sa prubinsya. Sa Malita, padayon ang pagpalapad sa mga negosyo sa San Miguel Corporation luyo sa pagbabag sa mga apektadong residente ug mga grupong maki-kinaiyahan. Niadtong 2016, nahimong isyu ang pagpanglingla sa kumpanya aron maaprubahan ang pagtukod sa coal fired power plant ug proyektong industrial park niini nga molangkub sa liboan ka ektarya ug magpalayas sa daghang mag-uuma ug mangingisda.

Nakatakda usab nga sudlon sa mga langyawng mina ang lain-laing dapit sa prubinsya. Sa kinatibuk-an, mokabat sa 77,861.56 ka ektarya ang pagalangkubon sa magkabulag nga konsesyon sa pito ka langyawng kumpanya. Pagalangkuban niini ang mga yutang kabilin sa mga Lumad.

Ginadahum sa lokal nga gubyerno ang paglambo sa turismo ug pagsulod sa mga plantasyong agribisnes tungod sa padayon nga pag-ayo sa mga mayor nga kalsada sa prubinsya. Pagapalayason sa maong mga proyekto ang mga mag-uuma ug pagagub-on ang kinaiyahan.

Giharian sa mga warlord-pulitiko

Tuig 2012 dihang gibalaod ang pagtukod sa prubinsya sa Davao Occidental gikan sa teritoryo sa Davao del Sur isip akomodasyon sa despotikong pundok nga Bautista ug Joyce. Giharian ang prubinsya sa duha ka pamilya, nga parehong kriminal ug warlord. Nagagamit sila og armadong kabangis aron ipabilin ang ilang dominasyon ug pahilumon ang mga sibilyang nagasupak ug mga kaaway nila sa pulitika. Sa ilang pagdumala, nakasinati og grabeng pagpangdaugdaug ug malukpanong inhustisya ang mga mag-uuma ug minoryang katawhan. Palisiya nila ang arbitraryong pagsilot sa mga sibilyang nasayop o nagkasala.

Usa sa pinakadakung dinastiyang anaa sa gahum ang mga Bautista sa prubinsya. Nakalingkod ang siyam ka myembro sa pamilya niini sa yaweng mga pwesto sa burukrasya sa kasamtangan. Kapamilya nila ang gubernador, bise gubernador, representante sa nag-inusarang distrito, myembro sa sangguniang panlalawigan, duha ka meyor, usa ka vice mayor, usa ka konsehal ug representante sa partylist. Samtang sa Jose Abad Santos, ang mag-amahang Joyce ang milingkod isip meyor (anak) ug bise alkalde (amahan), usa pa ka anak ang nahimong konsehal, ug lain pang usa ang kapitan sa barangay.

Nabantog ang amahang Bautista Sr isip hugot nga alyado sa diktador nga si Marcos Sr sa mga dekada 1960 hangtud 1970. Siya ang nagpasiugda sa pagsulod sa mga negosyo ni Cojuangco sa Davao del Sur. Ang patriarka usab sa mga Joyce nga si John Joyce ang nahimong pinaka-unang meyor sa Jose Abad Santos (kanhing Trinidad). Ang pagdumala sa mga Joyce usa ka dayag nga kabangis ug pagpakaadunahan sa samtang ang ilang mga ginsakpan nag-antus sa grabeng kalisud ug inhustisya.

Kakunsabo sa mga pamilyang Joyce ug Bautista ang pulis ug militar sa mga krimen ug mga sindikato sa ilang sugal ug ismagling sa mga droga ug mga kontrabando.