Pipila ka adlaw ayha ang ika-50 nga anibersaryo sa balaod militar ni Ferdinand Marcos Sr, walay ulaw nga gipangulipas ni Ferdinand Jr ang mga krimen batok sa katawhan sa iyang amahang diktador. Iya pa ganing gisulti nga “normal lang” ang mga pagpang-abuso sa militar tungod sa kahimtang nga adunay gyera kanhi sa atong nasud.

Atubangan pagsulay nga ipatunhay ang kalimot ug bakak sa mga krimen sa diktaduryang Marcos, obligadong atong palab-ason, ipahinumdum ug balik-balikan ang mangitngit nga mga kasinatian sa 14 ka tuig nga pagharing militar ni Marcos Sr. Partikular sa mga kabatan-onan, kinahanglang makanunayong tun-an ang atong kasaysayan, isalikway ang pagpanuis, ipatigbabaw ang kamatooran ug mokutlo og mga pagtulun-an.

Kalabot niini, gipagula sa Ang Bayan ang serye sa mga artikulo karong tuiga: “Pagbalik-lantaw sa mga masaker sa mga Moro panahon sa diktaduryang US-Marcos” (Ang Bayan, Marso 21), “Mangitngit nga kasinatian sa mga pagmasaker sa diktaduryang Marcos,” “Masaker sa Sag-od” (Abril 12); “Ang Masaker sa Tulay ng Bacong River sa Culasi” (Abril 13); “Ang Madugong Huwebes sa Escalante City” (Abril 14); “Usa ka Maduguong Dominggo sa Hunyo sa Daet” (Hunyo 25); “Masaker sa San Rafael, Bulacan: Ang mga Bulak sa Inahang Nasud” (Hunyo 27); ug “Ang Masaker sa Guinayangan, Quezon” (Hunyo 28).

Pipila lamang kini sa kapin 900 ka masaker sa tibuok nasud nga nataho sa mga rebolusyonaryong mantalaan ug sa gitawag og “mosquito press” (ang mga dyaryo ug dyornal nga dili kontrolado sa mga kroni ni Marcos).

Masaker sa Ibajay River

Naglunsad sa ilang gimbuhatong propaganda ug pag-organisa sa Barangay Naligusan, Ibajay, Aklan ang semi-ligal nga grupo nilang Edward L. Dela Fuente niadtong Abril 12, 1984 dihang giliyukan sa mga sundalo sa 47th IB. Nakaatras ang grupo nga ubos nga kalibreng armas lang ang dala. Dihang nakatabok sa Ibajay River sa utlanan sa mga barangay Agdugayan ug Unat sa parehong lungsod, giambus sila sa mga tropa sa Philippine Constabulary (PC) nga gipangulohan ni Major Wilfredo Blanco.

Napatay sa ambus si Alyas Johnny samtang buhi nga nadakpan silang Dela Fuente (Ka Ponso) ug Antonio Diore Mijares, apan mga samaron. Imbes nga dapatan og pasiunang tambal ug tahuron isip mga “prisoner of war“ (POW), nakasinati og grabeng tortyur silang Dela Fuente ug Mijares ayha sila gipatay. Matud sa mga nakasaksing mag-uuma, gigapos sa tunukon nga alambre ang mga kamot sa duha ka bihag, gipaguyod sa kabaw gikan sa pangpang sa Ibajay River ngadto sa kalsada sa Unat nga usa ka kilometro ang gilay-on. Gitawag ang masaker og “Bloody Holy Thursday.”

Uban pang mga masaker

Gipaulanan og bala ang balay sa pamilyang Gumapon sa tribong Subanon samtang nangatulog sila sa Sityo Gitason, Barangay Lampasan, lungsod sa Tudela sa Misamis Occidental niadtong Agosto 24, 1981. Ang nang-istraping mga myembro sa paramilitar nga gitawag og Rock Christ, usa ka panatikong grupong nag-alagad usab sa militar. Sa 12 nga natulog kaniadto sa balay, 10 ang napatay lakip ang usa ka gamayng bata.

Sa lungsod sa Talugtog, Nueva Ecija gidagit sa militar ang 5-katawong adunay mga edad 20 niadtong Enero 3, 1982 bandang alas-7:00 sa gabii. Sa misunod nga adlaw, nakaplagan sila na wala nay mga kinabuhi. Giakusahan silang mga “tigsuporta sa kalihukang komunista.”

Sa Zamboanga del Sur niadtong Pebrero 12, 1982, gipatay ang 12 ka katawo aron ipanimalus ang pagkapatay sa usa ka lider sa Ilaga sa kamot sa Bagong Hukbong Bayan (BHB). Ang mga responsabli sa maong krimen mao ang mga myembro sa notoryus nga grupong Ilaga, usa ka teroristang kulto nga notoryus sa kanibalismo (pagkaon og tawo) ug nag-alagad usab isip mga Civilian Home Defense Forces.

Sa Bayog, Zamboanga del Sur, niadtong Mayo 25, 1982 naghulog og mga bomba ang mga eroplano sa Philippine Air Force sa Barangay Dimalinao. Tulo ang napatay ug walo ang nasamdan. Pagpanimalos kuno kini sa militar sa komunidad tungod sa pagkamatay sa usa ka sundalo sa usa ka panagsangka sa mga Pulang manggugubat sa BHB.

Samtang sa Barangay Masaymon, lungsod sa Hinunangan, Southern Leyte walo katawo ang gimasaker sa mga tropa sa 357th PC Company niadtong Marso 23, 1982. Unum sa walo ka biktima, tulo hangtud 18-anyos lamang.