Nagasadsad ang ekonomya kadungan sa pagluya sang piso kontra dolyar

,
Ang artikulo nga ini may salhin sa PilipinoEnglishBisaya

Sa nagligad nga mga semana, halos adlaw-adlaw nagabagsak ang balor sang piso kontra sa dolyar sa pinakamanubo sa kasaysayan. Umpisa sa pagbukas sang tuig, nag-us-os sang indi magnubo sa 15% ang balor sang piso halin ₱50.9 padulong ₱58.9 kontra sa dolyar. Ginatantya nga labi nga mag-us-os pa ini sa tunga sang ₱65 kag ₱70 antes magtapos ang tuig.

Ang pagsadsad sang balor sang piso katuwang sang pagluya sang nagkalainlain nga kwarta sa kalibutan bunga sang duso sang gubyernong US nga pataason ang balor sang dolyar. Tuyo sang US nga isalbar ang ekonomya sini halin sa istagplasyon (mataas nga implasyon sa tunga sang ekonomya nga maluya). Nagakapeligro nga magsadsad sa resesyon ang US kag iban pang pungsod kapitalista.

Pareho sa iban pang atrasadong pungsod, malubha ang epekto sa lokal nga ekonomya kag pangabuhian sang mga Pilipino ang pagsadsad sang piso. Kakumbinar ang nagasinaka nga presyo sang mga produktong petrolyo kag iban pang mga balaklon, kag ang nagadaku nga pagsalig sa imported nga suplay sang pagkaon, ang debalwasyon sang piso nagabunga sang labing madasig nga pagtaas sang presyo sang pagkaon, produktong petrolyo, subong man sang iban pang basehang balaklon sa maabot nga mga bulan.

Nagresulta ang nagatinaas nga presyo sang ginaimport nga petrolyo sa madasig nga pagdaku sang depisito sa balaligyaan sang pungsod, kon sa diin ang 7-bulan (Enero-Hulyo) nga disbalanse naglab-ot na sang $35.75 bilyon, masobra 45% nga mas mataas sangsa $24.6 bilyong depisito sa balaligyaan sa bilog nga 2021. Ang nagadaku nga lang-at nga ini magapalubha sang krisis sa ekonomya, labi na sa pagluya sang piso. Ang depisito sa balanse sang balayran o balance of payment sang pungsod sa unang tunga sang tuig nagrehistro sa $3.1 bilyon, 63.1% mas mataas kumparar sa parehong panahon sang nagligad nga tuig. Anum ka bulan nga sige-sige nga pagnubo sang reserbang dolyar sang pungsod padulong $99 bilyon, pinakamanubo sa nagtaliwan nga duha ka tuig.

Ang negatibong epekto sang pagluya sang balor sang piso nagapatingkad sa sobra nga pagsalig sang pungsod sa mga imported nga balaklon, labi na sang mga produktong kapital, o mga kagamitan sa produksyon, pati na ang manupaktura, produktong konsyumer, kag subong pati sa suplay sang pagkaon. Bunga sang pagkaguba sang lokal nga produktibong pwersa sa nagligad nga 40 tuig, halos tanan na ginaimport sang pungsod (lakip ang asin), gani bulnerable ang pungsod sa pagluya sang balor sang kwarta. Nagapabilin nga atrasado, agraryo kag indi industriyalisado ang produksyon sang pungsod sa kabilugan. Limitado ang pagmanupaktura sa pag-asembol sang mga pyesa nga ginaimport (lakip ang mga semikonduktor), kon sa diin ang demand para diri nagatibusok.

Wala sang plano ang rehimeng Marcos kag iya mga manedyer sa ekonomya nga tapuson ang sobra nga pagsalig sang pungsod sa imported nga mga balaklon. Imbes nga sabton ang kinahanglanon nga pataason ang ikasarang sang pungsod nga magprodyus sang pagkaon kag iban pang manupaktura, luyag lang sini nga ipabilin ang pagsalig gid lang sang pungsod sa import, dumuluong nga pamuhunan kag dumuluong nga pagpangutang.”

Nagasadsad ang ekonomya kadungan sa pagluya sang piso kontra dolyar