Wala nagsugod ug dili mahuman sa 4,000 ka gisisanteng mamumuo sa mga pabrika sa Mactan Export Processing Zone (MEPZ) ang malukpanong pagpanangtang sa industriya sa sanina. Madugangan pa ang mga mawad-an og trabaho, pahimangno sa mga negosyanteng myembro sa Confederation of Wearable Exporters of the Philippines (Conwep). Girason sa grupo ang hinay nga pangkalibutang demand alang sa bag-ong mga sanina. Bisan og ginasulti niini nga daghang pabrika ang “temporaryong magsira,” permanente ang pagsisante sa mga mamumuo.

Niining tuiga lamang, anaa sa 3.5% hangtud 4% (10,800) na sa kinatibuk-ang 270,000 ka mamumuo sa mga export processing zone nga nagaprodyus og “wearables” (sanina, bag, sapatos ug gamit pangbyahe) ang gisisante sa mga kumpanya, matud sa Conwep. Mamahimo kining moabot og 8% hangtud 10% o 27,000 ka mamumuo kung dili mapamaayo ang kundisyon sa pangkalibutang merkado. Lakip sa mga ginaprodyus nila ang mga sanina nga tatak Adidas, Under Armour, Lululemon ug uban pa. Ginaeksport sa US ang kapin 80% sa namugnang produkto.

Dugay nang himalatyon 
nga industriya

Niadtong 2019, nagpresentar ang Bureau of Investments og plano para sa industriya sa sanina ug panapton nga nagtinguhang papaspason ang produksyon sa mga pabrika, nga sagad langyaw, ngadto sa pagka ika-10 nga eksporter sa sanina sa tibuok kalibutan sa umalabot 2026. Imposible ang ingon niining ambisyon ilabina nga padayon ang pag-us-us sa subsektor gikan dekada 1990 tungod sa kinaiya niining nagsalig sa imported nga materyales.

Gipatataw sa pandemyang Covid-19 ang daan nang limitasyon sa pagmanupaktura sa sanina. Mitiurok og hangtud 40% ang mga order sa eksport gikan sa mga nasud nga adunay hugot nga lockdown. Grabe ang epekto niini sa mga restriksyon nga nagbunga sa kakulangan sa imported nga materyales, limitasyon sa pag-eksport sa produkto ug taas nga gasto sa transportasyon. Sa unang upat ka bulan sa pandemya, kapin 20,000 ka mamumuo ang gitangtang dayon sa trabaho.

Gipahimuslan sa mga kumpanya sa sektor ang maong higayon para dugang pugaon ang kusog pamuo sa mga mamumuong Pilipino. Gipagamay nila ang ilang mga operasyon aron kibhangan ang gasto pinaagi sa arbitraryong pagtangtang sa hangtud 30% sa ilang trabahador, paglansang ug pagkibhang sa suhulan, pagpaubos sa oras sa pagtrabaho, dili pagbayad og mga benepisyo sama sa 13th month pay, pugos nga pagpabakasyon (forced leave) ug mga work-from-home nga kahimtang.

Nagpadayon ang mga pagpanangtang ug restructuring sa mga kumpanya taliwala sa “pagbangon sa ekonomiya.” Gipanghinambog sa Foreign Buyers Association of the Philippines niadtong Marso nga modoble ang kantidad sa mga ginaeksport nga sanina sa nasud ngayong 2022 subay sa nadawat na niining mga order. Gisubay sa grupo ang banabana sa “pagrekober” sa subsektor nga na-eksport niining produktong nagkantidad og ₱1.052 bilyon niadtong 2021. (Sukwahi kini sa unang banabana nga ₱600 milyong lugi para sa tuig.) Niadtong Setyembre lamang, gianunsyo sa gubyerno nga siyam ka multinasyunal nga kumpanya sa sanina ang interesadong mag-operasyon sa nasud.

Daw ulipong suhulan 
ug mga kundisyon

Kanunay ginasulti sa mga kumpanya sa sanina ang rason nga “pagsigpit sa merkado” para sa makanunayong pagpanangtang, paglansang sa kanhi nang ubos kaayong suhulan ug labaw pang pagpuga sa mga mamumuo. Sa kaso sa mga mamumuo sa MEPZ, dinalian ug arbitraryo ang pagtangtang sa mga mamumuo. Walay pagpatin-aw o gihatag nga mga basihan sa pagsisante sa mga trabahante. Mas grabe ang mga balitang dihadiha silang gipulihan sa bag-ong kontraktwal nga mga mamumuo.

Human gisisante ang 1/4 sa pwersa sa pamuo, gipatas-an gilayon ang kota sa mga mamumuong nabilin. Ang mga dili makaapas pugos nga ginapabakasyon. Sa ingon niining kahimtang nabati sa mga mamumuo nga dili ang “pag-ubos sa mga order” ang tinuod nga hinungdan sa mga pagpanangtang kundili ang labaw pang pugaon ang ilang kusog-pamuo.

Aktibong gisumpo sa mga kumpanya ang pag-unyon sa mga mamumuo bisan sa wala pa ang pandemya. Sa ingon, gihikaw kanila ang katungod nga makignegosasyon, magpagawas og lehitimong mga reklamo ug magduso og mas makitawhanong kundisyon sa trabaho. Walay kapaingnan ang mga mamumuong wala mipirma sa mga papeles nga nagtangtang kanila ug nagpasaka og kasong illegal dismissal. Wala usab silay garantiya kung subling mag-hiring ang mga kumpanya.

Patay nga industriya
 sa panapton

Usa sa dugay nang ginarason sa mga kumpanya sa sanina para magsisante og mga mamumuo ug magsira sa mga pabrika ang kalisud sa pag-import sa materyales. Matud nila, mipaling na ang dagkung kumpanya sa mga nasud nga adunay lokal nga produksyon sa panapton ug dagkung kapasidad sa produksyon sama sa Vietnam, India ug Thailand.

Ang tinuod, dugay nang patay ang lokal nga industriya sa panapton, nga ginailang dugukan sa pagmanupaktura sa sanina. Ulahing naabot sa industriya sa panapton ang kapasidad niining magsuplay sa lokal nga pagmanupaktura niadtong dekada 1950 hangtud 1960.

Nagsugod kining mihagba sa dekada 1970 human gimando sa diktador nga si Ferdinand Marcos Sr nga ikambyo ang industriya gikan sa pagmanupaktura para sa lokal nga pabrika ngadto sa pagmanupaktura para sa eksport. Wala milambo ang industriya tungod sa kawalay suporta sa estado ug nalugi ug nagsara ang mga pabrika. Hingpit kining gipatay sa liberalisasyon sa importasyon sa human-daang panapton gikan sa sayong bahin sa dekada 1980. Sa dagan, ginagmay nga hinabol (handweave) ug atrasadong looms (hablahan) nga nagaproseso sa lokal nga lanot sama sa pinya ug abaka ug ang pipila ka pabrika sa panaptong pang-eksport ang nabilin sa industriya. Wala kiniy unsamang kalabotan sa industriya sa sanina nga hingpit nga nagsalig sa imported nga gilala nga panapton ug uban pang materyales.