Mangunguma sa Negros, ginpatay sa atubang sang iya mag-iloy

,
Ang artikulo nga ini may salhin sa PilipinoEnglishBisaya

Sunud-sunod ang mga kaso sang paglapas sa tawhanong kinamatarung sang rehimeng Marcos sa nagligad nga mga semana. Lakip diri ang pagpatay sa isa ka mangunguma, pagpamomba kag pag-istraping sa komunidad, kag arbitraryo nga pag-aresto sa mga sibilyan.

Ginpatay sang tropa sang 62nd IB ang mangunguma nga si Victor Baldonado sa iya balay sa Sityo Columbia, Barangay Trinidad, Guihulngan City, Negros Oriental sang Nobyembre 21, ala-6 sang aga. Ginluthang siya sang mga suldado sa atubang sang iya asawa kag mga anak.

Ginpagwa sang 62nd IB nga hangaway sang Bagong Hukbong Bayan (BHB) si Baldonado kag napatay siya sa isa ka armadong engkwentro. Ginpaislan sang mga suldado ang iya bangkay kag ginpahuliran sang mga armas kag mga dokumento para hatagan rason ang krimen.

Pag-aresto. Sa Negros Occidental, arbitraryo nga gin-aresto sang 62nd IB sanday Wilben Callura kag Juliet Callura, mga residente sang Sityo Binataan, Barangay Quinten Remo, Moises Padilla. Kadungan sini, gin-istraping sang tropa militar ang balay ni Virgie Perolino, Roberto Gario kag Jorenda Callura sa pareho nga sityo. Ginkawat man ang ila mga manok kag gin-ihaw ang sagod nga baboy. Dulot sini, nagbakwit ang 800 mangunguma halin sa Sityo Oway-uway, Binataan kag iban pang kaiping nga komunidad.

Sang Nobyembre 25, ginransak sang mga suldado sang 62nd IB kag 33rd DRC ang kabalayan sa Sityo Ngalan sa pareho nga barangay. Pilit nga ginsulod kag ginhalughog ang balay nanday Zaldy Jimenez, Richard Jimenez, Robert Jimenez, Cardo Juanites kag Sernel Juanites. Nagtener sa amo nga mga balay ang mga suldado halin sang Nobyembre 25 tubtob 28.

Gin-aresto ang unyonista nga si Roel Duyag sang Nobyembre 25 sa Butuan City samtang ara sa belasyon sang iya nga iloy. Koordineytor siya ng Kilusang Mayo Uno sa rehiyong Caraga. Gindala siya sa Butuan PNP Station 1 kag ginpasakaan sang himu-himo nga kaso sang napaslawan nga pagpatay.

Pagpamomba kag istraping. Gintay-og sang mga rocket kag bala ang Purok 8, St. Peter, Malaybalay City, Bukidnon sang Nobyembre 16 pagkatapos bombahon kag paulanan sang bala ang komunidad sang 8th IB. Pagbalos ini sang militar pagkatapos maiguan sila sang BHB sa duha ka armadong insidente. Nagbuhi sang 16 ka rocket kag walo ka beses nga nang-istraping ang helikopter nga MD520. Naglab-ot sa 40 minuto ang unang ronda.

Nagkaladasma sa pagdalagan ang mga residente bangud tuman ka lapit sa ila komunidad ginhulog ang mga bomba. Naghalapa ang mga titser kag mga estudyante sa ila mga klasrum samtang nagalibot-libot ang mga helikopter sa ibabaw sang ila baryo.
Pagpangluthang. Lima ka sibilyan nga nagapangayam ang ginpangluthang sang tropa sang 24th IB sa matalon nga bahin sang Sityo Sapal, Barangay Buneg, Lacub, Abra sang Nobyembre 27.

Duha ka mangunguma ang napilasan sa insidente samtang ang tatlo nakadalagan pakadto sa kaiping nga komunidad para magpangayo sang bulig.

Nasumalang sang mga suldado ang lima samtang nagapahuway. Gilayon nila nga ginpataas ang ila nga armas nga ginagamit sa pagpangayam kag magsinggit sang “sibilyan kami!” para indi sila pagpalukpan sang mga suldado. Sa pihak sini, nagpalupok gihapon ang mga suldado.

Pagpangbungkag. Mapintas nga ginbungkag sang Nobyembre 25 sang mga pulis kag gwardya ang piket sang mga mamumugon sang Manila Harbour Center sa Road 10, Manila City. Ginwasak nila ang bag-o lang matukod nga tolda sang mga mamumugon kag ila tagasuporta nga mga pamatan-on. Ginaduso sang mga mamumugon ang gilayon nga pagpabalik sa trabaho kag pagregularisa sa 370 mamumugon nga iligal nga ginpahalin sadtong 2020.

Mangunguma sa Negros, ginpatay sa atubang sang iya mag-iloy