Wala nabati sa katawhan, ilabina sa kabus, ang gipanghinambog ni Ferdinand Marcos Jr nga 7.6% nga paglambo niadtong 2022 sa gross domestic product (GDP o lokal nga produksyon) sa Pilipinas. Matud sa grupong Kadamay, “layo sa tungol” sa Pilipinong kabus ang gimaya nga “paglambo” ni Marcos Jr. Wala sila naglaum nga masulbad sa “byaherong presidente” ang ilang nagdagook nga tiyan.

Gimakmak sa mga kabus ang paghari ni Marcos Jr isip “panahon sa kagutom.” Matud mismo sa estadistika sa estado, midaku ngadto sa 20 milyon (nadugangan og 2.3 milyon) ang kabus niadtong 2022. Labing daghan ang nakasinati og kagutom sa tunga-tunga sa Oktubre ug Disyembre niadtong milabayng tuig bunga sa padayong pagsaka sa presyo sa mga palaliton.

“Flash in the pan” o usa ka butang nga dalikyat lamang ug dili na masubli, ang tawag sa Ibon Foundation sa gipanghinambog nga paglambo sa GDP. “Rebound” o bwelo lamang kini gikan sa grabeng pagtiurok sa ekonomiya nga gibunga sa hugot nga mga lockdown sa panahon sa pandemya. Siguradong mahitabo ang habog nga pagkahagba sa ekonomiya karong tuiga, matud sa institusyon.

Ginailad lamang sa gubyerno ang publiko kalabot sa paglambo, matud sa Ibon. Gusto lamang niining ipagawal ang kunuhay “maayo nga pagtimon” ni Marcos Jr sa ekonomiya. Sa aktwal, dili kini magdugay tungod kay misangko na ang “paglambo” gikan sa makasaysayanong 9.5% nga pagkahagba sa lokal nga produksyon niadtong 2020. “Mobalik na kini (ekonomiya) sa kanhing padron sa hinay nga paglambo ayha magpandemya.”

Gani, nagsugod na ang paghinay sa ikaupat nga kwarto sa 2022 kung asa milambo og 7.2% ang ekonomiya, pinakahinay sa tibuok 2022. Ang gipanghinambog nga “revenge spending” o pagtaas sa paggasto sa mga pamilya (household consumption) mikunhod na gikan pa sa ikaduhang kwarto sa tuig. Walay bwelo ang paggasto bisan niadtong Pasko.

Samtang, ikatulo nga tuig na nga nahagba ang produksyon sa agrikultura. Matud mismo sa datos sa estado, negatibo o anaa sa -0.1% ang paglambo sa lokal nga agrikultura niadtong 2022. Ayha niini, misigpit ang produksyon sa sektor og -1.7% (2021) ug -1.2% (2020). Bisan niadtong 2019, dili signipikante ang paglambo sa agrikultura (0.3%). Sa magkasunod nga tulo ka tuig, mihagba ang pananum ug pagpangisda. Misaka gamay ang produksyon sa livestock (1.9%) apan dili kini sarang aron birahon pataas ang tantos sa paglambo sa tibuok sektor.


Dili solusyon sa krisis

Dili maresolba ang malungtarong krisis sa ekonomiya sa Pilipinas pinaagi sa Philippine Development Plan (PDP) 2023-2028, ang programa sa ekonomiya ni Ferdinand Marcos Jr. Gitawag sa Ibon ang plano nga “karaan na.”

Ang PDP, matud sa institusyon, ang pang-siyam na sa mga “programang pangkalamboan” gikan sa panahon sa diktaduryang Marcos. Sukad kaniadto hangtud sa kasamtangan, nakapunting ang maong mga programa sa pagpatuman sa mga reporma alang sa “gawasnong pamatigayon.” Buut pasabot lamang niini nga magpadayon ang nakapunting-sa-eksport nga produksyon samtang nagkapagkapag ang reaksyunaryong estado nga makaagni og langyawng pamuhunan.

Gilatag sa Ibon ang datos sa estado nga nag-ingong midaku ang bahin sa produksyong pang-eksport gikan 16% sa GDP niadtong dekada 1980 ngadto sa 40% niadtong dekada 2000. Unum ka beses usab nga midaku ang langyawng pamuhunan gikan dekada 1980 (5% ng GDP) ngadto sa 29% sa kasamtangan.

Atubangan niini, paubos ang padron sa pagmanupaktura ug agrikultura sukad pa niadtong dekada 1950. Ingonman, nagkagamay ang ihap sa ginaempleyo niining mga mamumuo.

Labaw nga ipahagba sa PDP 2022-2028 ang nasud sa grabeng krisis. Kini tungod kay nakagambalay ang plano sa palisiyang globalisasyon nga hinungdan sa malukpanong disempleyo, kalisud ug kawalay kalambuan sa miaging upat ka dekada.

Imbes nga palambuon, padayon nga pagapatyon sa rehimen ang produktibong mga sektor sa ekonomiya, partikular ang agrikultura, pinaagi sa walay pugong importasyon. Wala kiniy ihatag na suporta bisan sa kasamtangang produksyon.

Sama sa mga plano sa ekonomiya sa milabayng mga reaksyunaryong rehimen, wala kiniy laraw nga ihatag sa mga mamumuo ang makabuhi nga suhulan ug programa alang sa reporma sa yuta, pagpataas sa presyo sa pagpalit sa mga produktong pang-agrikultura sa mga mag-uuma ug uban pang gikinahanglang reporma aron iangat ang kinabuhi ug panginabuhian sa mayorya sa mga Pilipino.