Gidumdum sa mga progresibong grupo pinaagi sa pagprotesta sa Maynila ang unang tuig sa ilehitimong presidente nga si Ferdinand Marcos Jr niadtong Hunyo 30. Ayha niini, gilunsad nila ang usa ka People’s Summit kung asa gikundena sa lain-laing sektor ang pagkainutil, pasismo ug pagpakaitoy sa iyang rehimen.

“Mahal sa Pilipinas,” pamahayag sa mga raliyista nga gipangunahan sa Bagong Alyansang Makabayan. Pakyas ang rehimeng Marcos nga rendahan ang pagsaka sa tantos sa implasyon, nga taas kaayo sa milabayng 14 ka tuig niadtong pagusugod sa 2023.

Imbes nga ang saad nga ₱20 kada kilo, ₱40 na ang pinakabaratong bugas sa Metro Manila, matud sa mga mag-uuma. Kumpara sa milabayng tuig, mas taas ang presyo karon sa karne, isda ug halos tanang utan, ahos, sibuyas ug asukal. Mas taas usab ang singil sa tubig ug kuryente, ug plete. Luyo niini, nagpabiling ubos ang pagpalit sa ani sa mga mag-uuma.

Walay gisulti si Marcos sa hisgutanan sa pagsaka sa suhulan, bisan og wala miabot sa gitawag og poverty threshold ang abereyds nga minimum nga suhulan sa nasud. Walay programa ang iyang rehimen sa pagmugna og disenteng trabaho ug padayon niining ginaduso ang pag-eksport sa pamuo aron pugaon ang remitans sa minilyong migranteng Pilipino. Mokabat sa 70% sa lokal nga pwersa sa pamuo ang impormal ug nag-antus sa ubos kaayong kita, kawalay kasiguruhan sa trabaho ug pagpangabuso sa mga awtoridad.

Mialma ang mga empleyado sa gubyerno sa padayon nga pagpatuman ni Marcos sa ubos kaayong sweldo sulod sa burukrasya ug kontraktwalisasyon sa 700,000 ka empleyado sa gubyerno.

Sa karon, ang Pilipinas ang adunay pinakataas nga “income inequality” o kawalay kaangayan sa kita sa East Asia. Ang labing adunahang 1% ang nagakontrol sa 17% sa nasudnong kita, samtang ang pinakakabus nga 50% nakatagamtam lamang og 14%.

Walay unsamang gihatag nga alibyo ang rehimen, ug gikunhuran pa hinuon og hangtud 99.78% ang mumho nga ayuda. Gikan ₱233 bilyon niadtong 2020, naggahin lamang og ₱510 milyon ang rehimen alang sa 2023.

Gipadayon ni Marcos ang mga palisiya ug programang neoliberal ug maki-langyaw nga nag-abli sa mga rekurso sa nasud sa pagpangawkaw ug agresyon sa takuban sa paglambo. Gideklara niyang krusyal ang operasyon sa magun-ubong pagmina, pagtukod og dagkung dam, konstruksyon sa mga planta sa enerhiya sa takuban sa renewable energy, ingonman ang ekspansyon sa mga komersyal nga plantasyon, lugar pangturista ug sona sa pamuo. Gitugutan niyang magpadayon ang 187 ka proyektong reklamasyon nga miguba sa mga baybay ug kadagatan.

Bangis nga gipahilum sa rehimen ang pagsupak sa mga mag-uuma, mangingisda ug lumad sa mga proyektong moguba sa ilang panginabuhian ug palibot. Walay hunong ang pagmasaker, pagpamatay, iligal nga pag-aresto ug detensyon, ingonman ang pagpamomba, hamletting ug militarisasyon.

Sukad nga makalingkod sa poder, 13 ka beses mibyahe pagawas sa nasud si Marcos, kauban ang iyang pamilya, mga higala ug gipaborang negosyante. Magkauban nilang gibaligya ang kinaiyanhong mga rekurso ug baratong kusog-pamuo sa nasud sa langyawng mga kapitalista, sa paglaum nga makigsosyo kini sa lokal nga mga burukrata ug burgesya.

Gawas sa pag-usik-usik sa pangpublikong pondo, pagpadatu sa kaugalingon ug iyang pundok ang gikapulikian ni Marcos sa iyang unang tuig. Sa 31 ka prayoridad nga sugyot balaonon nga giparatsada niya sa Kongreso, 29 dinhi ang direktang nagsilbi sa interes sa iyang mga kroni ug sa pagpabilin sa kasamtangang kahimtang.

Nag-una dinhi ang sugyot nga pagmugna sa Maharlika Investment Fund nga magsentro sa binilyong pondo sa iyang mga kamot ug sa iyang gipaburang mga upisyal ug negosyante. Giaprubahan usab sa Ubos nga Kapunungan ang 30-ka-tuig nga National Infrastructure Program Bill (nga may islogang “Building Better More”) aron mahimong tinubdan sa korapsyon. Halos dungan nga giaprubahan ang National Land Use Act nga maghatag dalan sa malukpanong pagpangilog ug kumbersyon sa ekta-ektaryang yutang kabilin ug agrikultural.

“Walay rason aron saulugon ang unang tuig ni Marcos sa gahum,” matud sa Bayan. “Kinahanglang padayon kining batukan sa kontra-kabus ug kontra-Pilipinong mga palisiya, ug iduso ang pangandoy sa katawhan alang sa tinuod nga kagawasan, demokrasya ug kalamboan.”