Protestang mag-uuma batok sa liberalisasyon, subling mibwelo sa India

,
Kini nga artikulo adunay hubad sa PilipinoEnglishHiligaynon

Niadtong Marso, giawhag sa Communist Party of India-Maoist (CPI)-Maoist ang napuloan ka libong mag-uuma nga ipadayon ang ilang protesta hangtud dili nila makab-ot ang ilang mga pangayo. Gikan sa tunga-tunga sa Pebrero, padayon ang mga pangmasang protesta nga gisalmutan sa 30,000-50,000 ka mag-uuma aron iduso ang makatarunganong presyo sa pagpalit sa ilang mga produkto ug pagpatuman sa mga saad sa nagharing partidong Bharatiya Janata Party (BJP) sa milabayng duha ka tuig.

Sakay sa ilang mga traktora, giplano sa mga mag-uuma nga dalhon sa Delhi, sentro sa India, ang ilang protesta apan gibabagan ug gibungkag sila sa Shambu, usa ka lungsod nga 200 kilometro ang gilay-on gikan sa sentro. Sukad Pebrero 13, balik-balik nga gibungkag sa mga sundalo ug pulis ang ilang protesta pinaagi sa paghulog og bombang teargas gamit ang mga drone ug pagpamusil gamit ang tinuud nga bala ug rubber bullets. Dili moubos sa duha ka raliyista ang napatay ug gatusan ang nasamdan. Adunay mga nabungol ug nabuta tungod sa pag-atake. Mayorya sa mga misalmot sa protesta naggikan sa estado sa Punjab ug Haryana.

Niadtong Marso 14, miadto sa Delhi ang 5,000 kanila sa pagpanguna sa Samyukt Kisan Morcha (Di Pulitikal) ug Kisan Mazdoor Morcha. Girepresentahan nila ang dili moubos sa 40 ka unyon sa agrikultura nga misalmot sa protesta sa pakigdayalogo sa gubyernong Indian.

Ang bag-ong hugna sa protesta kasumpay sa kapin usa ka tuig nga protesta ug pagkampo sa mga mag-uuma niadtong 2020-2021 nga nagpaatras sa tulo ka balaod nga naglaraw nga ipailalum ang sektor sa agrikultura sa mga palisiyang liberal. Usa sa mga saad kaniadto ni Narenda Modi, nangulong ministro sa India, ang pagdoble sa kita sa mga mag-uuma ayha mahuman ang iyang termino sa 2025.

Duha ka tuig human ang mga saad, katunga na lang ang kita sa mga mag-uuma. Mas grabe pa, gisulayan sa rehimeng Modi nga ilusot ang liberalisasyon sa pamatigayon ug pribatisasyon sa mga serbisyo sa agrikultura nga dili iagi sa parlamento.

Sa kasamtangang protesta, gipanghingusog sa mga mag-uuma nga paglig-onon sa estado ang minimum price support (MSP) o presyo sa pagpalit sa estado sa mga produkto batok sa pagpamentaha sa mga komersyante ug kalit nga mga pag-ubos sa presyo sa merkado. Matud nila, angayang itakda ang MSP sa 50% nga mas taas sa gasto nila sa produksyon, aron masiguro nga mabuhi nila ang ilang mga pamilya. Panawagan nilang ilakip niini ang tanang mga pananum, ug dili lamang sa 23 ka pananum sama sa ginapatuman sa BJP.

Kalabot niini, gipanawagan nila ang pagbasura sa mga kasabutan nga gisulod sa India sa World Trade Organization ug dili pagsulod sa unsamang kasabutan alang sa “gawasnong pamatigayon.” Gikundena nila ang pagduso sa gamhanang bloke sa WTO alang sa pagbasura sa sistemang MSP isip usa ka porma sa subsidyo. Gibabagan usab nila ang pagduso sa WTO sa pagtangtang sa subsidyo sa abono, pestisidyo, binhi, kuryente ug uban pang serbisyo nga gikinahanglan kaayo sa mga mag-uuma.

Giduso sa mga mag-uuma ang pagpapha sa ilang mga utang, nga napadaug nila sa mga protesta niadtong 2020-2021. Gipanawagan usab nila ang hustisya alang sa 750 ka mag-uumang namatay tungod sa pagbungkag sa estado sa mga maong mga protesta.

Ang pakigbisog sa mga mag-uuma dili himulag sa pakigbisog sa uban pang sektor sa katilingbang Indian, partikular sa pakigbisog sa mga Adivasi (nasudnong minorya), matud sa CPI-Maoist. Parehong tinguha sa maong mga kalihukan ang panalipdan ang bahandi ug natural nga rekurso sa nasud. Sa ingon, kinahanglang suportahan kini sa tanang demokratikong sektor sa katilingbang Indian, sama sa pagsuporta nila sa mga protesta niadtong 2020-2021. Anaa sa 40%-60% sa 1.4 bilyong katawhang Indian ang nagsandig sa agrikultura. Kapin tunga kanila ang walay kaugalingong yuta ug ang uban mga gagmayng mag-uuma.

Protestang mag-uuma batok sa liberalisasyon, subling mibwelo sa India