Editoryal

Ikiha, taralon ug silutan ang mga Duterte

, ,

Human sa pipila ka bulan nga pagdungog sa kongreso, hinay-hinay nang nabutyag sa publiko ang mga sekretong detalye sa operasyon kung giunsa pagpangulo ug pagpadagan ni Rodrigo Duterte ug sa iyang mga kakunsaba sa Malacañang ang mini ug maduguong “gyera kontra droga” ug ang kriminal nga kampanya sa mga ekstrahudisyal nga pagpatay. Labaw niining gipalig-on ang determinasyon sa katawhang Pilipino nga iduso ang hustisya alang sa liboang biktima. Labawng mikusog ang ilang panawagan nga ikiha, taralon ug silutan si Duterte sa iyang mga krimen batok sa katawhan.

Gikumpirma sa mga pagdungog ang kanhi nang nahibal-an sa katawhan sa direktang kalambigitan ni Duterte ug sa iyang mga nag-unang upisyal sa mga ekstrahudisyal nga pagpatay. Pipila ka mga kanhing gialimahang upisyal ni Duterte ang karon mitestigo kung asa siya mismo o ang iyang mga alipures ang nagmando sa ilang mga armadong irong-buang aron ipatuman ang maduguong krimen. Gatusan ka milyong piso gikan sa panudlanan sa katawhan ang gigamit ni Duterte aron tagbawon ang iyang mga alipures.

Gitarget ni Duterte ang mga kriminal nga kaatbang nga wala mipailalum sa iyang gahum, lakip na ang mga kaaway niya sa pulitika nga mibalibad sa pagyukbo sa iyang tiranya. Walay kaluoy silang gipatay. Nahilum ang uban. Adunay gipriso, ug didto gidayunan pagpatay.

Sa kahadlok nga mahisama siya sa iyang amahan nga walay kalooy nga gipatay sa mga pulis ni Duterte sulod sa prisohan, miuyon si Kerwin Espinosa sa mando ni Bato dela Rosa, kaniadto hepe sa pulis, nga moangkon nga usa siya ka “drug lord” ug motestigo batok kang Leila de Lima, usa ka kritiko ni Duterte nga gipriso. Kini ang pagbutyag nga gihimo ni Espinosa sa kongreso.

Lakip sa mga mitambong sa kongreso si Royina Garma, kanhing hepe sa pulis sa Davao City, ug nailang suod kang Duterte. Uban ni Duterte, usa si Garma sa giilang nagmando sa pagpatay sa mga “drug lord” nga Chinese sulod sa prisohan sa Davao niadtong 2016. Gitudlo siya niadtong 2016 isip hepe sa pulis sa Cebu kung asa nahimong madugoon ang “gyera kontra droga.” Gituboy siya isip pangulo sa Philippine Charity Sweepstakes Office (PCSO) niadtong 2019, ug gitudlo isip utok sa pagpatay sa mga pulis sa karibal niyang upisyal nga Wesley Barayuga niadtong 2020.

Taliwala sa iyang paghugas og kamot sa Kongreso, giangkon ni Garma nga iyang giindorso si Col. Edilberto Leonardo kang Duterte aron mahimong usa sa yaweng opereytor sa “gera sa droga.” Gibutang siya ni Duterte ngadto sa lain-laing posisyon sa gubyerno, ayha gituboy sa National Police Commission niadtong 2022. Matud ni Garma, si Leonardo ang tigplano sa mga pagpatay ug tigdumala sa pondo nga pangganti ni Duterte sa mga pulis sa mga pagpatay, aron ibarog ang kaugalingon isip hari sa tanang drug lord sa Pilipinas.

Ang mga gibutyag nga impormasyon sa mga pagdungog ug imbestigasyon sa Kongreso labaw nga nagpalig-on sa gipasakang kasong kriminal batok sa katawhan sa International Criminal Court (ICC) kontra kang Duterte. Igo nang gipakita niini kung giunsa sistematikong gigamit ug giabuso ni Duterte ang iyang gahum isip presidente aron magsabwag og bangis nga kampanya sa pagpamatay nga mikutlo sa kinabuhi sa liboang biktima. Gihulagway niyang sama sa mga mananap ang kinsamang ilambigit niya sa droga, ug gisulsulan ang armadong pwersa sa estado nga gawasnong abusuhon ang gahum nga walay pag-ila sa balaod o pagsunod sa ligal na proseso. Gigamit ang “nanlaban” o misukol aron hatagag pangatarungan ang tanang pagpatay aron makalikay sa tulubagon ang unipormadong kriminal ni Duterte.

Gigamit ni Duterte ang “gyera kontra droga” aron tukuron ang iyang tiranikong paghari. Gipunting usab ang taktika sa walay piling pagpatay sa mga organisasyon sa mga mamumuo, mag-uuma, nasudnong minorya, kabus sa kasyudaran, estudyante, ug uban pang sektor, bisan sa mga tigpanalipud sa tawhanong katungod ug tigpasiugda sa kalinaw. Sa mando ni Duterte, nahitabo ang Bloody Sunday sa Southern Tagalog, Operation Sauron sa Negros, Tumandok Masaker sa Panay ug uban pang linuog nga krimen. Direktang gimando ni Duterte ang pagpamomba ug pagpanganyon nga nagsabwag og malukpanong terorismong militar sa kabanikanhan. Si Duterte usab ang utok sa sunod-sunod nga pagpatay sa mga nadakpang lider rebolusyonaryo, lakip ang mga konsultant sa panaghisgot kalinaw.

Kinahanglang labaw pang palig-onon ug walay kapuol nga isinggit sa katawhang Pilipino ang pagkiha, pagtaral ug pagsilot sa pasistang kriminal nga si Rodrigo Duterte, lakip na ang iyang mga kakunsaba (sama nilang dela Rosa, Bong Go, ug bisan ang anak niyang si Sara), ug tanang upisyal ug pwersa sa pulis ug militar nga nagpaluyo sa kriminal nga pagpangabuso sa gahum. Ang pagdala kang Duterte sa ICC ang usa sa yawe aron ihikyad ang ligal nga basihan para panubagon ang tanang imbwelto sa iyang krimen.

Dapat singlon ug panubagon si Marcos sa pakig-alyansa ug pag-akomodar sa mga Duterte aron ipahimutang ang kaugalingon poder, ug pagpugong sa mga pagsulay sa katawhan nga dalhon si Duterte ug iyang mga kakunsaba sa ICC. Bisan og nabungkag ang “uni-team” sa mga Marcos ug Duterte, magkaalyado pa gihapon sila sa pagpanumpo ug pagpangdaugdaug sa katawhan, ug sa pagdepensa sa ilang tagsa-tagsang interes. Nabalaka si Marcos nga unsamang silot nga ipahamtang kang Duterte mahibalik kaniya sa umalabot nga panahon.

Hangtud walay nasilutan niining mga kriminala, magpadayon ang paghari-hari sa mga abusadong burukrata-kapitalista ug pasista, ug grabeng paglapas sa mga katungod ug kaayuhan sa katawhan. Ang pagpatuyang sa mga armadong pwersa sa estado nga gipalambo ug gipakaylap ni Duterte mao ang gigamit karon ni Marcos sa pagtukod sa kaugalingong tiranya nga nakabase sa pagsabwag og kabangis batok katawhan.

Apan dili mapukan ang katawhan. Adlaw-adlaw adunay nahigmata ug maisugong mibarog. Determinado silang ipadayon ang ilang pakigbisog alang sa hustisya, kagawasan ug demokrasya, unsaman kalisud o kadugay.

Ikiha, taralon ug silutan ang mga Duterte