Proyektong pabalay, gihimong negosyo aron pangwartahan ang kabus

,

Mini ug kontra-kabus sa esensya ang Pambansang Pabahay Para sa Pilipino Housing (4PH) nga gisugdan sa rehimeng Marcos niadtong 2022. Dautang laraw niini nga palayason ang mga kabus sa ilang mga komunidad sa saad nga relokasyon ug pangwartahan sila pinaagi sa taas nga amortisasyon.

Kasosyo ang mga pribadong debeloper, target sa programa nga magtukod og 1 milyon ka balay kada tuig sulod sa unum ka tuig aron tapalan ang gibanabanang 6.5 milyong kakulangon. Kapin tunga o 3.7 milyon niini ang iya sa mga pamilyang maralita, mayorya sa Metro Manila. (Ambisyoso ang maong target ilabina nga sa milabayng mga tuig, mikabat lamang og 300,000 kada tuig ang natukod nga pabalay ng estado.)

Gibanabana nga kinahanglan og ₱1 trilyon kada tuig aron makab-ot ang tinuig nga target sa rehimen. Ang plano niining pagatukurong mga balay nga adunay 25-metro kwadradong gidak-on nagkantidad og ₱1 milyon kada usa. Apan imbes nga gahinan og pangpublikong pondo, hingpit kining ipaabaga sa mga pribadong kumpanya. Ang bugtong gigahin sa estado mao ang ₱36 bilyong “interest subsidy” aron tustusan ang 5% sa 6% nga tinuig nga interes sa amortisasyon sa mga benepisyaryo. Bisan tubagon sa estado ang interes, mokabat pa gihapon sa ₱3,000 ang binulang singil nga kinahanglang bayran sa mga kabus sulod sa 30 ka tuig. Modawat ang debeloper og kinatibuk-ang ₱2.1 milyon uban ang 6% interes kada tuig nga kapin doble sa orihinal nga kantidad sa kada yunit.

Mahal kaayo kini para sa usa ka pamilyang nabuhi ubos utlanan sa kalisud, o mas ubos sa ₱12,000/bulan. Karon pa lang, hilabihan silang naglisud sa gasto sa pabalay nga sagad anaa sa ₱900-₱2,000/bulan.

Laing binuang sa iskema sa 4PH ang planong magtukod og mga mid-rise nga bilding sa mga kabus nga komunidad nga siguradong dili mapahimuslan sa mga kabus sa kasyudaran. Wala silay paglaum nga regular nga makabayad sa binulang amortisasyon nga tinuyong gipataas aron di nila makaya. Siguradong magresulta lamang kini og dislokasyon ug hingpit silang mapalayas.

Sa lintunganay, iskema para sa ganansya sa pribadong pabalay ang 4PH. Tungod kay mga pribadong developer ug bangko ang nagapondo dinhi, sila ang magdumala ug makapahimulos sa mga proyekto. Mogawas nga ang mga ahensya sa estado, bisan ang mga lokal nga gubyerno, mga ahente lamang sa mga debeloper ug bangko.

Sama sa miaging kontra-kabus nga solusyon, kabahin sa 4PH ang relokasyon sa mga kabus sa mga pagatukurong “mega-township” sa Nueva Ecija ug Laguna. Ginalibud kini sa rehimen isip “pagpalambo sa kabanikanhan” nga kabahin sa engrandeng proyektong imprastrukturang Build Better More.

Matud sa mga kabus, ang tinuod nga programang pabalay mao kadtong ginapondohan ug ginadumalahan sa estado, ug dili ang pribadong mga korporasyon sa real estate. Matud nila, dili paigo ang subsidyo lamang sa interes sa amortisasyon.

Gipangayo sa mga kabus sa kasyudaran nga tukuron ang mga pangpublikong pabalay duul sa mga trabaho ug serbisyo sa katawhan aron mahimong kining sustenable ug panglahutay. Sa ingon, angayang hatagag prayoridad ang mga kabus sa mga yutang gikahimutangan sa ilang mga balay pinaagi sa in-city ug onsite nga relokasyon.

Labaw sa tanan, kinahanglang sulbaron ang mga ugat sa kalisud dili lamang sa kasyudaran apan bisan sa kabanikanhan. Ang pagdaku sa ihap sa mga walay puluy-anan sa dagkung syudad resulta sa pagbaha sa sobrang populasyon sa walay trabaho sa kabukiran nga napalayas sa mga baryo ug syudad aron mangita og panginabuhian. Napwersa silang magdasok sa mga komunidad duul sa mga sentro sa komersyo ug sa palibot sa mga engklabong industriyal tungod sa kaubos sa ilang suhulan ug kita, kakulang ug kawalay trabaho ug mahal kaayong presyo sa mga palaliton ug serbisyo, lakip ang pabalay.

Proyektong pabalay, gihimong negosyo aron pangwartahan ang kabus