III. MALIP-OT NGA PAGTUON LIWAT SA KASAYSAYAN

D. Ang Partido sa Pagbalik sang Imperyalismo nga Amerikano

Sa paglunsar sang inaway banwa sadtong panahon sang pagpangsakop sang Hapones naangkon sang Partido Komunista sang Pilipinas ang matuod nga gahum pangpulitika sa pila ka lugar, pamatuod sa dungganon nga tesis ni Kaupod Mao Zedong nga "ang gahum pangpulitika nagahalin sa pusil".

Bisan pa, ginpaluntad ang sala nga panindugan sa sentral nga halambalan sang pagpabilin sa armado nga kusog sang banwa sa atubang sang pagbalik sang imperyalismo nga Amerikano kag ang kaangot nga pagpanumbalik sang agalon nga mayduta sa mga lugar nga gintukuran na sang mga pumuluyo sang kaugalingon nila nga armado nga gahum. Sa kubay sang mga katapu sang Partido kag sang masa nga manugsakdag nila, wala lubos nga nabuyagyag ang agresibo nga kinaiya sang imperyalismo nga Amerikano. Wala man ginpahulag ang mga armado nga mangunguma nga ginapamunuan sang Partido sandig sa bag-o nga demokratiko nga halintang sang rebolusyon nga Pilipino sa diin sahi nga mangunguma ang nagapanguna nga kusog. Sa mga lugar nga ginpatindugan sang liderato sang Partido, ang mga angtanay nga kontra-nasyunal kag kontra-demokratiko sang imperyalismo nga Amerikano kag pyudalismo wala ginapahayag kag ginapakamalaut agud maubayan ang pumuluyo.

Luwas sa kakulangan sa mobilisasyon sa ideolohiya kag paghakos sa linya pangmasa bahin sa imperyalismo nga Amerikano kag rebolusyon agraryo, wala makapauswag ang Partido Komunista sang Pilipinas sang organisasyon sang Partido kag sang armado nga kusog nga nagasakop sa bilog nga pungsod, samtang nagapauswag sang nagapanguna nga pwersa sa Sental Luzon. Sa mas magamay pa nga sakop, sa Naaminhan nga Luzon lang natukod ang mga yunit sang Partido kag armado nga yunit nga yara sa gwa sang Sentral Luzon sadtong manugtapos ang inaway nga kontra-Hapones.

Sadtong katapusan sang Ikaduha nga Inaway Kalibutanon, gindesisyunan sang Partido nga ihalin sa syudad ang hedkwarter kag ang sentro sang hilikuton pangpulitika sini halin sa kaumhan. Sa pagsalig sa hambal sang mga ahente militar sang Estados Unidos, nagsunod ang mga lider sang Partido sa Tuo nga linya nga nangin parlamentaryo na ang nagapanguna nga porma sang paghimakas, natak-an na sa pagpakig-away ang pumuluyo, kag mahimo na sila magpasakop sa burges nga eleksyon sa kundisyon sang "demokratiko nga katawhayan". Gani ginhalin sa syudad ang mga sentral nga organo kag pahayagan sang Partido Komunista sang Pilipinas.

Gintukod sa kaumhan ang Huk Veterans League kag ang Pambansang Kaisahan ng mga Magbubukid, mga legal nga pangmasa nga organisasyon, agud buslan ang Hukbalahap kag Barrio United Defense Corps (BUDC). Sa syudad naman, gintukod ang Congress of Labor Organizations (CLO) kag iban pa nga organisasyon sa syudad. Ang Partido kag ang mga pangmasa nga organisasyon sini nagpasakop sa legal kag parlamentaryo nga paghimakas paagi sa Democratic Alliance. Sa sulod sang Democratic Alliance, ang Partido mismo isa lang sa mga organisasyon nga napaidalum sa mga personahe nga burges nga nagpamuno sa alyansa.

Gin-aprubahan kag ginpatuman ang polisiya nga dis-armahan kag bungkagon ang mga armado nga yunit sang hangaway sang banwa. Bangud sini, naguba ang gahum pangpulitika nga naagum sang armado nga kusog sang banwa halin sang mahamulag ang armas sa mga nagauyat sini. Bisan pa, ginbuhi sang liderato sang Partido ang ilusyon nga samtang isa lang ka "linya pangpropaganda" ang linya sang "demokratiko nga katawhayan" sang pakuno-kuno nga pagsurender sang armas sa Military Police, ang "matuod nga linya" kuno amo nga ginatago sang Partido ang mga armas. Wala nila nahibal-an nga ang kaaway indi matiplang sang pakuno-kuno nga pagsurender sang armas kag ang kinalain sang "linya pangpropaganda" sa "matuod nga linya" labi nga makapasala lang sa masa sangsa makatiplang sa kaaway. Ang sandigan nga kamatuoran amo ini: ang mga armado nga yunit gindis-armahan kag ginbungkag samtang ginapamatay sang mga kaaway ang bug-os nga mga "iskwadron" sang Hukbalahap (katulad sang mga "Iskwadron" 77 kag 99) kag ginatapna na sa lain-lain nga pamaagi ang masa kag ang Hukbalahap.

Sa mandu sang imperyalismo nga Amerikano, ginhatagan sang Pulisya Militar kag sibilyan nga gwardya sang armado nga proteksyon ang mga agalon nga mayduta agud mabawi ang kadutaan nila sa Sentral Luzon kag magpatuman pa sang sobra-sobra nga imposisyon, katulad sang pagkolekta sang arkila sa duta nga wala makuha sadtong panahon sang pagpangsakop sang Hapones. Ginpamatud-an sang mga masunod nga hitabo nga ini ang pagkagaruk sang kontra-rebolusyonaryo nga linya sang pagsug-alaw sa mga imperyalismo nga Amerikano kag pagtalikod sa armado nga paghimakas.

Sa panahon nga ang Partido Komunista sang Tsina sa pagpamuno ni Kaupod Mao Zedong nagapakita sang halimbawa sang pagpasanyog sang armado nga paghimakas kag ikasarang sini samtang ginapadihot sang mga imperyalista nga Amerikano ang isa ka gubyerno nga "koalisyon" nga kontrulado sang Kuomintang, ginatib-ong sang Partido Komunista sang Pilipinas ang ilusyon nga makapasakop ini sa burges nga parlamentaryo nga paghimakas paagi sa Democratic Alliance, kag ginpasakop gid sini ang kaugalingon nga mga kandidato sa pila ka lugar nga daku ang impluwensya sini sa pulitika. Pagkatapos nga nagtindog ang Partido sa unahan sang legal nga paghimakas batok sa Layi Bell sa Pagnegosyuhanay kag Ligwat-Parity kag iban pa nga layi sang mga imperyalista kag agalon nga mayduta, ang mga katapu sang Konggreso nga ginsuportahan sang Partido kag nabotohan sadtong 1946 gilayon nga ginpahalin sa Konggreso nga wala sang kabangdanan, gani nabuyagyag naman ang pagkagaruk sang polisiya nga magsalig nagapanguna sa burges nga parlamentarismo.

Sadtong bag-o lang matapos ang inaway, nagpangibabaw sa Partido ang tendensya nga Tuo nga oportunista. Pinakasagad kag pinkaaktibo si Vicente Lava sa paghatag sang pang-ideolohiya nga suporta sa tendensya nga ini sa sulod ssang Komite Sentral sang Partido. Bisan pa, ang pusisyon nga pangkabilugan nga sekretaryo sang Partido ginhatag kay Pedro Castro nga naghandum nga magtukod sang hayag nga pangmasa nga partido para sa burges nga parlamentarryo nga paghimakas, kag pagkatapos sa kay Jorge Frianeza nga nagtib-ong sang paghiliugyon nga prente sa reaksyonaryo nga rehimen nga Roxas. Pareho sang Konstitusyon sang pag-isa sadtong 1938, gintib-ong man sang Konstitusyon sang Partido sang 1946 ang parlamentaryo nga paghimakas bilang nagapanguna nga porma sang paghimakas. Ang kontra-rebolusyonaryo nga rebisyonista nga linya sa sulod sang Partido nagpalala sang petiburges nga karerismo, rehiyonalismo kag indibidwal nga hulag sang pagpalagyo nga labi nga nagpaluya sa Partido.

I II III IV V
Back to top