88th IB, pi­na­la­la­yas ng mga Lumad sa Bukidnon

,

Na­ging mai­nit ang kumpron­ta­syon sa pa­gi­tan ng mga Lu­mad at mga upi­syal ng 88th IB sa isang da­ya­lo­go na gi­na­nap noong Hun­yo 13 sa Ca­bang­la­san, Bu­kid­non. Pi­na­la­la­yas ng mga Lu­mad di­to ang yu­nit mi­li­tar da­hil sa ma­ta­gal ni­lang pa­na­na­ti­li at pang­gi­gi­pit sa ka­ni­lang mga ko­mu­ni­dad. Oku­pa­do ng mga sun­da­lo ang mga ko­mu­ni­dad ng Eya­ray, La­kap, Ka­tab­la­ran, Sa­lo­re­nga, May­na­ga, Tom­ba­ga, San Vicen­te at Ka­hen. Di­na­lu­han ang da­ya­lo­go ng lo­kal na upi­syal ng Ca­bang­la­san, mga ka­pi­tan ng ba­ra­ngay at 200 mga re­si­den­te mu­la sa mga ba­ra­ngay ng Ka­na­nga­an, Iba at Mang­ga­od, ka­sa­ma ang tat­lo ni­lang da­tu. Ito ang una sa ga­ni­tong kla­seng kumpron­ta­syon sa na­tu­rang lu­gar.

Sa isang in­terbyu sa lo­kal na rad­yo, ikin­wen­to ni Da­tu Kon­ra­do Sa­lim­bon na sa na­ka­ra­an, nag­pa­ga­mit si­la sa AFP bi­lang pwer­sang pa­ra­mi­li­tar na Ala­ma­ra at Ba­ga­ni. Ma­da­las si­lang gi­na­wang pam­ba­la ng kan­yon bi­lang mga gi­ya sa mga ope­ra­syong kom­bat ng mga re­gu­lar na pla­tun ng AFP la­ban sa Ba­gong Huk­bong Ba­yan. Da­hil imbwel­to si­la sa mga kontra-Lu­mad na ak­ti­bi­dad, na­wa­sak ang ka­ni­lang mga ko­mu­ni­dad at na­bu­wag ang pag­ka­kai­sa ng ka­ni­lang tri­bu. Sa loob ng da­la­wang de­ka­da, wa­la si­lang maa­yos na ka­bu­ha­yan at ma­da­las ang “li­do” o pag-aa­way-a­way sa ka­ni­lang ha­nay. Gi­na­mit pa si­la ng mi­li­tar pa­ra mag­ta­nim ng ek­ta-ek­tar­yang ma­rijua­na sa ka­ni­lang lu­pang ni­nu­no sa Pan­ta­ron.

Pe­ro da­hil sa pang­gi­gi­pit ng 88th IB, na­buo ang ka­ni­lang pag­ka­kai­sa na ku­ma­wa­la sa pan­li­lin­lang at pag­sa­sa­man­ta­la ng AFP. Na­pag­kai­sa­han ni­lang mag­pa­ha­yag ng ka­ni­lang mga sa­loo­bin at hin­di si­la nag­pa­ta­lo sa mga tang­ka ng mga sun­da­lo na ha­ra­ngin ang pag­la­bas ni­la sa ko­mu­ni­dad. Ma­ta­gum­pay ni­lang nai­gi­it na ma­ki­pag­da­ya­lo­go ka­sa­ma ang lo­kal na gub­yer­no sa git­na ng ma­ti­tin­ding na­ka­po­kus na ope­ra­syong mi­li­tar sa ka­ni­lang lu­gar.

Ini­rek­la­mo ng mga Lu­mad di­to ang pag­pa­pa­ta­wag ng 88th IB ng da­la-da­la­wang mga re­si­den­te pa­ra pwer­sa­hin si­lang “su­mu­ren­der” bi­lang mga myembro ng Ba­gong Huk­bong Ba­yan. La­long na­ga­lit ang mga Lu­mad sa ipi­nag­pi­pi­li­tan ng mi­li­tar na pa­ra sa ka­ni­lang ka­pa­ka­nan ang oku­pa­syon ng mga sun­da­lo. Sa ka­du­lu-du­lu­han, ina­min din ng 88th IB na kinampuhan nila ang mga ko­mu­ni­dad da­hil mga Pu­lang man­di­rig­ma ang ti­ngin ni­la sa mga si­bil­yang Lu­mad.

Erya ng mga ope­ra­syon ng 88th IB ang mga mu­ni­si­pa­li­dad ng Va­lencia, San Fer­nan­do, Quezon, Ma­ra­mag at Ki­tao­tao. Sa mga lu­gar na ito ma­ra­mi ang ka­so ng mga pag­la­bag sa ka­ra­pa­tang-tao. Mu­la Ene­ro 2019, naiu­lat ng Ang Ba­yan ang pi­tong ekstra­hu­di­syal na pa­ma­mas­lang at 112 pang-aa­res­to sa na­sabing mga bayan. Nagkaroon din ng da­la­wang in­si­den­te ng pam­bo­bom­ba ma­la­pit sa mga ko­mu­ni­dad na nag­tu­lak sa hindi bababa sa 3,509 ka­tao na mag­bak­wit. Noong Ma­yo 15, si­nak­law na ng 88th IB ang Ca­bang­la­san ma­ta­pos idek­la­ra ng 4th ID na nag­ga­pi na ang Pu­lang huk­bo sa unang na­bang­git na mga ba­yan.

88th IB, pi­na­la­la­yas ng mga Lumad sa Bukidnon