Nag-uunahay yana an US ngan an China ha bag-o nga pamumuhunan agud manguna ngan magin dominante ha industriya han semiconductor. Ha presente, an duha nga prinsipal nga imperyalista nga nasud ngaduha kulang ha produksyon han semiconductor ngan nakasarig ha pag-import prinsipal tikang ha Taiwan ngan Japan. Tungod kay maaram hira han natikadako nga importansya han mga semiconductor, ginduduso nira yana an “insourcing” (kabaliktaran han “out-sourcing”) kun diin karuyag nira dad-on ngadto ha sakob han kada tagsa nira nga nasud an produksyon han semiconductor.

Dako an pagsarig han China ha importasyon han semiconductor. An lokal nga produksyon sadang la para ha 15.7% han kinahanglan han nasud hadton 2019. Hadton 2020, nag-import ini han $350 kabilyon han semiconductor, 14.6% nga mas hitaas itanding ha 2019. Grabe nga naapektaran han problema ha surok han semiconductor an produksyon han smartphone han kompaniya nga Huawei. Tungod ha presyur han US, gin-undang han Taiwan Semiconductor Company o TSMC han Taiwan an pagsuplay han abante nga mga microchip ha Huawei, rason agud umundang an produksyon han bag-o nga modelo han mga smartphone.

Gindeklara han China an Made in China 2025 nga kunohay mayda katuyuanan nga kab-uton an kapas nga magprodyus han 70% han ginkikinahanglan nga suplay han semiconductor. Ginlalauman nga mamumuhunan han bilyun-bilyon kadolyar an China agud ihatag komo subsidyo ha mga kompaniya agud magtindog han bag-o nga mga pabrika. Sugadman, tungod ha pan-gigipit han US ngan mga alyado hini, ginlalauman nga makukurian an China nga makab-ot an kapas ha pagmanupaktura han abante nga mga microchip (an kompaniya nga ASML han Netherlands, alyado han US, an mayda kapas ha presente nga maghimo han higamit para ha produksyon han abante nga semiconductor).

Ginduduso naman han gubyerno nga Biden nga dad-on ha sulod han US an pagmanupaktura han mga semiconductor. Gindeklara hini an plano nga pag-alutaga han $50 kabilyon ha porma han mga subsidyo, insentiba ha buhis, pagplastar han imprastruktura ngan iba pa nga porma han pamumuhunan ha industriya. Direkta an panginlabot han White House ha ngaran han “utro nga pagtukod han Amerika.” Nakasalawad ha kongreso han US an proposisyon nga CHIPS for America Act nga tuyo nga dominaran an pankalibutan nga kapasidad han pagmanupaktura han abante nga semiconductor.

Naglalanat yana an dagko nga kapitalista nga pun-an an kakulang ha suplay han semiconductor nga gintatantiya nga malastar tubtub 2023. Sanglit, makusog yana an baligyaay han mga microchip ngan naganansya hin dako nga tubo an mga kapitalista nga nagpoprodyus hini. Ha yana, mayda 29 nga bag-o nga mga pabrika nga ginpaplano nga tindugon: 19 yana nga tuig ngan 10 ha 2022, tagwalo ha China ngan Taiwan, unom ha Amerika, tulo ha Europe ngan Middle East, ngan tagduha ha Japan ngan Korea. Naglalanat liwat an Europe nga kab-uton an produksyon han 30% han pankalibutan nga suplay han semiconductor.

Aada ha Taiwan an mayoriya han ginmamanupaktura nga semiconductor ngan prinsipal nga prodyuser han pinakaabante nga mga microchip. An mga kompaniya nga nagpapaluyo hini ngatanan gintukod han mga multinasyunal nga kompaniya kalakip an pinakadako nga TMSC nga gintukod han Philips. Sobra-sobra an kabaraka han US ha posibilidad nga kontrolon o hul-os nga sakupon han China an Taiwan. Sanglit todo-todo an pagpakusog han US han panmilitar nga presensya ha Taiwan agud panalipdan an interes han US didto nga diri mahingadto ha China an mga abante nga teknolohiya.

Pagpuga ha mga trabahador

Tungod ha pagdadagmit nga pun-an an kakulang han suplay han semiconductor, paspas yana an produksyon ha mga pabrika hini. Nagreresulta ini ha tikagrabe nga pagpuga ha kusog-pagtrabaho han mga trabahador. Ha Taiwan ngan Singapore, 24-oras an operasyon yana han mga pabrika ha luyo han mga peligro durot han pandemya.

Ha Taiwan, ginpipirit an mga trabahador – kun diin damo hini mga migrante tikang ha Pilipinas, Indonesia, Malaysia, Thailand ngan iba pa nga nasud – nga umukoy ha sulod han mga dormitoryo han kompaniya agud ig-imponer an bagamilitar nga “disiplina” ha pagtrabaho. Kaudgan gintitikangan han madagmit nga pagsamwak han Covid-19 ini nga mga dormitoryo kun diin nagsusuruot an 8-10 nga trabahador ha kada kwarto. Bisan kun aada ha mga kapitalista nga nasud an pinakayawe nga parte han produksyon han semiconductor nga nagamit han abante nga teknolohiya, dako nga parte han proseso han pagmanupaktura ginhihimo ha mga “economic zone” ha mga atrasado nga nasud sugad han Pilipinas. Ginhihimo dinhi an parte nga nanginginahanglan han makurimot nga kusog-pagtrabaho, partikular an assembly o packaging ngan testing. Gin-gagamit liwat dinhi han mga trabahador an peligroso nga kemikal nga gindidiri ha mga westehanon nga nasud.

Mayda ladawan nga “malimpyo” an produksyon han mga semiconductor tungod kay kaudgan nakasul-ot han mga personal protective equipment (PPE) an mga trabahador, nga agsub makit-an la ha mga ospital. Kundi ginsesering nga an PPE diri para ha proteksyon han mga trabahador, kundi han mga produkto nga ginkakatinan nira. Diri sadang an sul-ot nira nga mga PPE agud protehiran hira ha mga kemikal nga direkta nira nga ginkakatinan o nasisinghot. Tikang hadton dekada 1980, ordinaryo na nga mayoriya han mga trabahador hini nga mga pabrika mga babaye. Hini liwat nga mga pabrika nabutad hira ngan nakakasinghot hira han nakakahilo ngan nakakakanser nga mga kemikal nga gamit ha proseso han produksyon. Ha magkalain-lain nga pag-aram, nadiskubre nga mas hitaas an porsyento han napupurakan ha mga kababayin-an nga trabahador ha mga pabrika han semiconductor itanding ha pankabug-usan nga populasyon. Samwak liwat an magkalain-lain nga porma han kanser sugad han leukemia, kanser ha suso ngan iba pa. Nadiskubre liwat ha mga pag-aram nga hitaas an kaso han pagkahibang han mata o pagkabuta han mga trabahador nga maiha na nga nagtrabaho ha mga kompaniya nga naghihimo han mga semiconductor.

Ha atubangan han natikakusog nga isan-isanay han pinakadagko nga kapitalista agud kontrolon an industriya han semiconductor, kinahanglan mahugot nga magkaurusa an mga trabahador agud depensahan an ira kaupayan ngan interes kontra ha natikagrabe nga paniniyupi.

(Amo ini an urhi ha duha-kaparte nga artikulo.)