Lehitimo sa gubat ang pagsilot sa mga espiya ug paramilitar

,
Kini nga artikulo adunay hubad sa PilipinoEnglishHiligaynon

Sa pakyas nga kaso nga bansagang “terorista” ang Partido Komunista ng Pilipinas (PKP) ug Bagong Hukbong Bayan (BHB), gisaysay sa Department of Justice (DOJ) isip ebidensya ang siyam ka insidente aron ipadeklarang “terorista” ang PKP ug BHB. Gibasura kini sa korte ug gisulting dili paigo ang mga kaso aron pamatud-an ang “teroristang” pasangil. Isip dugang pagpatin-aw ug pagpalalum sa pagsabot sa kasamtangang nagatunhay nga gubat sa nasud, gihikyad sa ubos ang dugang detalye sa lima sa maong mga insidente, samtang padayon pang nangolekta og impormasyon kalabot sa sa uban pa.

Sukwahi sa ginapagawas sa DOJ nga “sibilyang biktima,” pulos mga lehitimong target militar silang Bandi Astudillo ug Zaldy Ibañez, ingonman silang Jomar Bocales, Alberto de la Peña ug Artemio Moldez, ug si Ryan Badiang. Myembro sila sa mga grupong paramilitar sama sa Bagani ug Magahat nga lunod-patay nga kontra-katawhan ug kontra-rebolusyonaryo. Tulo kanila ang CAFGU, ug aktibo sa mga operasyong kombat, paniniktik ug saywar sa AFP.

Sa kaso ni Bocales ug duha niyang kaubang CAFGU, nakigbayloay sila og buto ug napatay sa ambus sa BHB. Gawas sa lehitimo silang mga target, may indibidwal nga krimen sa gubat ang lima. Silang tanan nalambigit sa pagpatay, pagpamig-ot ug intimidasyon sa mga sibilyang gidudahang nagasuporta sa BHB. Sila usab ang tigpasiugda sa pugos nga pagpa-CAFGU ug uban pang paglapas sa mga katungod sa ilang isig-ka-Lumad ug isig-ka-baryo.

Sa kaso ni Bocales, ang iyang grupo ang naghimo sa mangilngig nga Lianga Massacre niadtong Setyembre 1, 2015 kung asa napatay si Emerito Samarca, Executive Director sa eskwelahan sa komunidad nga Alcadev, Datu Bello Sinzo ug Dionel Campos, mga lider sa grupong MAPASU. Daghan pang krimen ang hinimo sa mga ginsakpan sa Magahat, nga naghari-hari sa mga komunidad sa Lumad, sa bendisyon sa AFP.

Dugang sa ilang mga krimen ang pagpangikil, korapsyon sa pondo, pagpangilog og yuta, pagpalayas sa mga mag-uuma, ug uban pa. Sa kaso ni Bandi, nag-atubang siya sa kasong pagpanglugos sa kaugalingong apo, ug sulayng paglugos sa iyang pag-umangkon.

Sa mga kasong gihikyad sa DOJ, si Eli Apacible, usa ka magtutuglo, ang mailang sibilyan. Subo pamalandungon, nakakalo siya og pangmilitar ug nakasagol siya sa mga sundalo dihang maglunsad og operasyong haras ang usa ka tim sa BHB batok sa mga sundalo nag nagaokupa sa usa ka eskwelahan niadtong panahona. Giangkon sa nag-operasyong yunit sa BHB ang kasaypanan sa pakyas nga pagpunting sa presensya sa usa ka dili sundalo sa grupo sa militar.

Kinahanglan usab nga ikonteksto ang kaso sa “pagdagit sa pito ka sibilyan,” lakip ang usa ka Ryan Badiang. Lehitimong target si Badiang, usa ka kanhing myembro sa CAFGU, nga aktibong espiya ug aset sa AFP sa iyang komunidad. Gawas kaniya, dihadiha nga gipapauli sa yunit sa BHB ang unum ka lain pang residente sa lugar. Lakip sa gibuhian ang 15-anyos nga elemento sa CAFGU nga si “Batik” sa hinungdang usa siyang menor de edad.

Walay kamatuuran ang pasangil nga gipugutan og ulo si Badiang. Wala dayon gikuha sa iyang mga kaubanan sa CAFGU ug AFP ang iyang patayng lawas, bisan pa og gipahibalo gilayon sa pamilya kung asa kini makaplagan. Milungtad pa og kapin usa ka semana ayha nila gikuha ang patayng lawas, nga anaa na sa abanteng yugto sa dekomposisyon.

Ang maong mga aksyon mialayon sa Declaration of Undertaking to Apply the Geneva Conventions of 1949 ug Protocol I of 1977 nga gipagula sa National Democratic Front of the Philippines (NDFP) niadtong 1996.

Nagatamud ang BHB sa maong deklarasyon sa pagpatuman sa mga pag-atake niini batok sa armadong kaaway aron protektahan ang sibilyang populasyon ug sigurohon ang katungod sa mga hors de combat.

Sa naunang deklarasyong gihisgutan sa ibabaw, gipunting sa NDFP ang mga yunit, personel ug pasilidad sa AFP, sa Philippine National Police, pwersang paramilitar ug ilang personel sa paniktik, isip lehitimong mga target sa pag-atakeng militar sa BHB.

(Alang sa dugang detalye, basaha ang artikulong “Dagdag na mga punto kaugnay sa husga ng korte laban sa teroristang bansag kontra sa PKP/BHB,” Oktubre 1, 2022 sa philippinerevolution.nu).

Lehitimo sa gubat ang pagsilot sa mga espiya ug paramilitar