Dungan-dungan nga katalagman sa nagkataas nga presyo sa batakang mga palaliton ug katilingbanong serbisyo ug walay hunong nga pag-ulan ug pagbaha ang misugat sa katawhang Pilipino sa pagsulod sa 2023. Atubangan niini, walay solusyon ang rehimeng Marcos sa nagkagrabeng krisis sa panginabuhian gawas sa nagpakaaron-ingnong mga lakang.

Nagkataas nga presyo sa pagkaon

Nagapabiling nakalansang sa ₱400-₱550 ang kilo sa sibuyas sa merkado tungod sa pagtago, pagmanipula sa suplay ug subra-sobrang pagpresyo sa mga kartel sa agrikultura. Tamparos sa konsyumer ang taas kaayong presyo samtang padayong naghilak ug lumos sa utang ang mga mag-uuma sa sibuyas tungod sa pagkaalkansi.

Sumala sa Kilusang Magbubukid ng Pilipinas, moabot lamang og ₱30 kada kilo ang farmgate price sa sibuyas (bombay) niadtong milabayng tuig sa Nueva Ecija. Samtang, nagagasto ang mag-uuma og ₱150,000 kada siklo sa pagtanum. Sa Occidental Mindoro, mitiurok pa kini sa ₱8-₱15 kada kilo.

Gipadayag ni Merlita Gallardo, asawa sa usa ka mag-uuma sa sibuyas sa Pangasinan, nga naghikog ang iyang bana niadtong 2021 tungod sa pagkalugi. Gawas kang Gallardo, adunay upat pa ka mag-uuma sa sibuyas ang naghikog.

Pait gihapon ang kape tungod sa nagpabiling taas kaayo nga presyo sa asukal. Ang narepinang asukal anaa sa ₱90 hangtud ₱110 kada kilo samtang ₱80 hangtud ₱96 ang brown sugar. Mitaas kini og halos ₱10-₱15 kung itandi sa ulahing kwarto sa 2022.

Sama sa milabayng mga rehimen, importasyon ang solusyon ni Marcos sa krisis sa pagkaon. Niadtong Enero 10, gitugutan niya ang pag-import og 17,100 metriko tonelada sa pulang sibuyas ug 3,960 metriko tonelada sa puting sibuyas. Kini bisan og ting-ani na sa lokal nga sibuyas sa Pebrero.

Samtang sa laing bahin, nagplano ang gubyerno nga mo-import og hangtud 450,000 metriko tonelada sa asukar karong tuiga sa takobang pagpugong sa nagasakang presyo.

Gibutyag bag-ohay pa lamang sa mga prodyuser og itlog nga magpadayon pa ang pagtaas sa presyo sa itlog sa merkado karong tuiga. Anaa sa ₱9-₱10 na karon ang kasagarang presyo sa medium nga gidak-ong itlog, gikan sa ₱6.90-₱8.50 niadtong Disyembre 2022. Bisan pa man, daghan nang merkado ang nagabaligya sa regular nga gidak-ong itlog og tag-₱10 matag buuk.

Usa sa ginatudlong hinungdan sa mga prodyuser ang pagkuyanap sa bird flu nga hangtud karon wala tagda sa Department of Agriculture. Sumala sa datos sa Bureau of Animal Industry, apektado niini nga pandemya ang 20 ka prubinsya sa walo ka rehiyon. Miresulta kini sa pagpatay sa 1.8 milyon ka apektadong manok.

Gawas niini, adunay hulga usab sa pagtaas og ₱2 kada kilo sa presyo sa bugas sa umaabot nga mga bulan. Gilauman usab ang pagtaas sa presyo sa pan tungod sa nagataas nga presyo sa itlog ug uban pang sangkap.

Gasolina, kuryente, tubig ug plete

Karong Enero, mitaas na og netong ₱3.1/litro ang presyo sa gasolina samtang ₱0.8/litro ang sa kerosene. Gibira niini ngadto sa aberids nga ₱70 kada litro ang gasolina.

Gianunsyo sa Manila Electric Company (Meralco) karong bulana nga motaas ang singil niini sa kuryente og ₱0.62 kada kilowatt-hour (kWh). Mosingil na kini og ₱10.9 kada kWh karong bulana. Sa kasagarang konsumo sa usa ka pamilyang Pilipino nga 200 kWh nagpasabot kini og dugang nga ₱125.

Samtang sa laing bahin, sugdan nang kuhaon karong Enero ang dugang-singil sa yutilidad sa tubig sa Metro Manila nga ₱8.04 kada metro kubiko para sa mga naka-kunekta sa Manila Water samtang ₱3.29 kada metro kubiko ang sa Maynilad.

May kabalaka usab nga patas-an ang plete sa LRT karong tuiga. Mahimo kining dugangan og ₱2.29 para sa pagsakay ug ₱0.21 sa mga mosunod nga kilometro. Ang plete kaniadto nga ₱13 lagmit mahimong ₱15 samtang ang mas lagyong byahe nga nagkantidad og ₱15 mamahimong ₱20. Patas-an ang singil sa plete kada duha ka tuig sumala sa kontrata sa pribadong mga kumpanyang nanag-iya sa tren ug gubyerno.

Sa pikas bahin nakatakdang patas-an ang presyo sa liquified petroleum gas (LPG) sa umaabot nga Pebrero.