Ibuwel-buwelo manen itatta ti Mt. Labo Exploration and Development Corporation (MLEDC) ti open-pit mining iti ili ti Labo iti Camarines Norte. Maysa ti kumpanya iti 11 operasyon a minas iti prubinsya nga agdama nga aggamgamrud iti kadagaan ditoy. Ti kumpanya ket sosyoan dagiti ganggannaet a kumpanya a Canadian, Australian ken ti pamilya a Villar.

Patpatarayen ti MLEDC ti Mabilo Project tapno agminas ti balitok ken tanso. Saklaw daytoy ti 3,484.2 ektarya a daga iti Barangay Dumagmang. Nayon ditoy ti 165.9 ektarya a nakapauneg iti permit para iti eksplorasyon ti kumpanya. Nagkali ti kumpanya ti 112 dadakkel nga abut para iti panag-analisa ti daga ditoy manipud pay 2011. Inikkan daytoy ti lisensya nga ag-opereyt aginggana Hunyo 27, 2041.

Pagkatkatayan ti kumpanya ti taytayaen daytoy a 1.97 milyon onse a balitok ken 472,000 tonelada ti tanso kadagitoy a minasan. Nangipaay daytoy ti $17.4 milyon iti operasyon nga taytayaen na a tumako ti pastrek a $52 milyon tinawen.

Kurimmesen na dagiti minerales babaen iti open pit a panagminas, ti kakaruan a pamuspusan ti panagminas a mangdadael kadagiti bambantay ken mangsabidong kadagiti karayan ken baybay. Iti daytoy a wagas, saan a limitado ken rumrumwar iti kadagaan a saklaw ti operasyon ti sabidong ken polusyon nga sumagepsep iti kadanuman ken bambangkag.

Panangpatakyas ken pasismo

Palpalawaen itatta dagiti kalsada kadagiti barangay ti Exciban ken Dumagmang tapno nawaya a makadalan ti ga-higante a makinarya iti panagminas ti MLEDC. Mataytaya a 100 pamilya ti agngangabit a mapatakyas kadaytoy a panagpalawa. Madandanagan da a basta laengen a mapatakyas ken lalo a mailumlom iti rigat. Sangkabassit a ₱25,000 ti indiaya ti kumpanya kadagiti mapatakyas iti daga da.

Nayon a pagdandanagan dagiti residente ti presensya militar ken pulis nga umak-akem kas ahente ken protektor ti MLEDC. Ammo da nga sigurado a puntiryaen dagitoy ti siasinno man a mangidatag ti arungaing ken panagsupiat.

Agin-indeg iti agdama ken nakakampo ti militar kadagiti agi-innasideg a barangay ti Exciban, Dumagmang, Malaya ken Bagong Silang 1. Awan-sardeng dagiti operasyon a kombat ken saywar dagiti tropa na kadagiti makuna a barangay.

Ganggannaet a tagikua

Dadakkel a dayo a kapital ti pudno a mangpatpataray iti MLEDC. Iti papel, sosyoan daytoy ti kumpanya a Pilipino a SageCapital (60%) ken ganggannaet nga SRM Gold Limited (40%), kumpanya a naka-base iti British Virgin Islands. Ti SRM Gold Limited ket kukua ti kumpanya nga Australian nga RTG Mining Inc. Kabayatan na, ti SageCapital ket kukua ti Pilipino a kumpanya a TVI Resource Development Phils Inc a sosyoan ti kumpanya a Canadian a TVI Pacific Inc ken dagiti Villar.

Sakbay pay ti agdama nga urnos iti MLEDC, simmango daytoyen iti anomalya ti panaglabsing iti linteg ti reaksyonaryo a gubyerno kanaig ti tagikua ti ganggannaet a kumpanya. Idi Agosto, naibutaktak ti manipulasyon dagiti sigud a ganggannaet a kumpanya nga imbwelto iti MLEDC. Kasilpo daytoy, sinampaan ti kaso dagiti direktor ti kumpanya manipud 2011 aginggana 2015.

Panangpadisi iti manangdadael a panagminas

Am-amang pay a lablabanan dagiti residente ti Barangay Dumagmang ken kaasideg daytoy a barangay ti ganggannaet a panagminas. Idi 2007, nasurok 3,000 pamilya ti nagnumar iti balligi ti kampanya a panangpapanaw iti MLEDC (idi ket El Dore Mining Corporation) iti ginamrud daytoy a 400 ektarya a kadagaan iti barangay.

Natured a nagipatakder ti barikada dagiti residente iti sango ti minasan a nakapwesto iti Sityo Nalisbitan iti Barangay Dumagmang. Nakirinnupir dagiti residente ken mannalon tapno itandudo ti karbengan da iti daga. Pimmaut ken nasustinar ti makuna a kampanya ti masa. Sadiayen barikada ti pangpanganan, pagturturogan ken kadawyan a paggu-ummungan dagiti residente kas panangipakita ti panagkaykaysa da.

Iti daytoy met a panawen a binanatan ti NPA-Camarines Norte ti kumpanya. Inrussuat ti buyot ti umili ti maysa a reyd idi Oktubre 4, 2007 nu sadinno a naka-kumpiskar daytoy ti 30 armas manipud kadagiti gwardya nga agbambantay iti minasan. Pinuoran dagiti mannakigubat dagiti amin a ramramit iti panag-opereyt ken nakumpiskar ti dadduma pay a ramramit panseguridad.

Gapu iti naballigian a panangpatakyas iti ganggannaet a kumpanya nga El Dore iti lugar, naisubli kadagiti mannalon ti daga. Pinagnumaran ti masa dagiti balitok a maal-ala babaen iti bassit nga operasyon ti panagminas, iti langa ti panangbukel ti bukod da a korporasyon ken kooperatiba.