Agririyaw iti hustisya dagiti kabagian ti nasurok 100 pimmusay iti panagregga-ay ti daga idiay Masara, Maco, Davao de Oro idi Pebrero 6. Hustisya ti kidkiddawen da gapu ta ammo da a ti pannakatay dagiti patpatgen da iti biag ket saan a simple nga aksidente wenno trahedya ti kalikasan, nu di bunga ti kasasaad a pinarnuay dagiti mawwaw iti ganansya a mananggamrud ken dagiti kakumplot a burukrata-kapitalista ken armado nga ahente ti estado.

Saan pay a nakali amin dagiti bangkay a nagaburan idi nargaay ti daga, siguden a pinaawan-basol ti gobyerno a Marcos ti Apex Mining Corporation, kadakkelan a kompanya a mangpatpataray kadagiti pagminasan iti lugar. Ti Apex ket kukua ni Enrique Razon, maysa iti kadakkelan a burgesya komprador iti pagilian a napeklan a tagasuporta ni Marcos nga agnumnumar ti dadakkel a kontrata iti gobyerno. Kasano pay man a salakniban ni Marcos, saan a makalluban ni Razon ti responsibilidad na iti pannakatay ti 100 a kaaduan ket mangmangged wenno agub-ubra iti kompanya na idiay Maco.

Ipalpalagip ti trahedya idiay Maco ti adun a didigra idiay Mindanao, Cordillera, Marinduque, ken dadduma pay a lugar a resulta ti manangdadael iti aglawlaw a panagminas, dagiti plantasyon, dagiti proyekto nga enerhiya, ekoturismo ken awan sarday a panangipatakder kadagiti imprastruktura. Gapu iti nasaknap a panangdadael kadagiti bakir ken kabambantayan, minilyon a Pilipino ti tinawen a biktima dagiti panagregga-ay ti daga ken dagiti nasaknap a panaglayus kadagiti syudad ken kaaw-awayan, a gapuanan ti nakaad-adu a pannakatay, pannakadadael ti pagbiagan ken lalo a pannaka-ilumlom iti kinarigat.

Nabayagen a tengngel dagiti ganggannaet a kompanya a multinasyunal ti panagminas iti Pilipinas. Nalukay ken nasaknap a simrek dagitoy iti panawen ti diktadura a US-Marcos, a nagibulsa kadagiti kikbak kadagiti operasyon na. Iti duron ti neoliberal a patakaran ti liberalisasyon ken deregulasyon, ken iti linged ti ubbaw a “panagminas para iti panagdur-as,” pinagbalin a linteg ti Mining Act of 1995, a nangted-dalan iti sibubukel a ganggannaet a panagtagikua kadagiti kompanya a mangpataray ti dadakkel a minas iti Pilipinas, aglalo iti panagminas kadagiti balitok, copper, nickel, chromite, zinc ken daddumanpay a minerales, a lalo a nangpakaro ti nasaknap a panangdadael iti aglawlaw.

Iti pakasaritaan, dagiti kompanya nga Amerikano ti kangrunaan nga adda iti likudan ti kadakkelan nga operasyon iti panagminas iti pagilian. Iti agdama, dagitoy ket kukua wenno adda kapital dagiti kompanya ken banko nga Amerikano, Canadian, Chinese ken Australian. Ti panagminas iti Pilipinas ket saan nga agserserbi iti lokal nga ekonomya. Dagiti makalkali a minerales ket ipanpanaw iti pagilian, kangrunaan para kadagiti industriya iti landok idiay China ken Japan.

Iti intero a lubong, kumarkaro dagiti operasyon a panagminas iti panagkamakam dagiti imperyalista a pagilian ti kalakaan a pangalaan dagiti naata a materyales. Iti naglabas a dua dekada, dimmoble ti demand para iti nickel iti intero a lubong, kangrunaan gapu iti kadakkel ti ang-angkaten ti China (a mangkonkonsumo ti 60% ti kabuklan a suplay ti nickel) para iti industriya ti landok, a dakkel a paset ti pangibukbukbokan na ti nalabes a kapital kadagiti proyekto a pangimprastruktura iti inawagan a Belt and Road Initiative.

Sigurado a mapasarunsonan pay ti trahedya iti Apex Mining iti umay a panawen iti sango ti naan-anay a panangilukat ti rehimen Marcos iti pagilian iti ganggannaet a panagpuonan nga agtultuloy a mangted-dalan iti manangdadael ken mananggamgam nga operasyon dagiti mawwaw-iti-ganansya a kapitalista. Serserken itatta dagiti kompanya a multinasyunal iti panagminas, agrikultura, enerhiya, turismo, ken imprastruktura dagiti naduma-duma a probinsya iti intero a pagilian. Lalo a magabsuon dagitoy nu matuloy ti panggep ni Marcos a baliwan ti konstitusyon tapno naan-anay nga ilukat ti arwangan kadagiti ganggannaet a mananggamrud.

Mano dekadan a rangranggasan, parparmeken, patpatakyasen ken ag-agawan ti tawid a daga dagiti Lumad idiay Mindanao, ken dagiti katutubo nga umili ken dagiti mannalon iti naduma-duma a paset ti pagilian. Ar-aramiden daytoy iti panagganar dagiti ganggannaet a kompanya ken dagiti kasosyo a dadakkel a kapitalista ken burukrata. Iti turay ni Marcos, agtultuloy a kumarkaro ti brutal a panangparmek ken terorismo ti estado iti umili a sumupsuppiat iti ganggannaet a panagminas ken panangdadael iti aglawlaw.

Uray pay indeklara ti AFP nga “insurgency-free” ti Davao de Oro ken dagiti probinsya idiay Southern Mindanao, bata-batalyon pay latta dagiti tropa a pangkombat ti Armed Forces of the Philippines (AFP) ti agpatpatakder kadagiti kampo kadagiti komunidad tapno kigtuten ti umili ken lappedan ti panaglaban da. Sadinno man nga addaan minas, adda idiay ti AFP tapno agiwaras ti pasismo. Adu kadagitoy a yunit ket agserserbi kas pribado a hukbo a baybayadan mismo dagiti kompanya iti panagminas tapno salwadan ti seguridad da.

Ti trahedya idiay Maco ket mangitaltalmeg iti pagkasapulan a pairtengen ti umili a Pilipino ti panaglaban iti ganggannaet a panagminas ken panaggamrud iti aglawlaw ken kinabaknang ti pagilian manipud kadagiti bantay aginggana taaw. Rumbeng a reppeten ti masa a Pilipino ken ingato ti kaammoan ken determinasyon da a militante a labanan ti dadakkel a kompanya a mangdaddadael iti aglawlaw, uray ti panagitinnag ti AFP ti bomba iti kabakiran.

Rumbeng nga irussuat ti nasaknap a panagpatignay iti masa tapno lappedan ti lalo pay a panangdadael iti aglawlaw ken liklikan dagiti barbaro a trahedya, papuskulen manen dagiti kabambantayan, ken salakniban ti patrimonya ti pagilian para iti pagnumaran ti umili ken demokratiko a gobyerno ti umili iti masangoanan. Saan a mailemmeng a dakkel ti papel ti tignayan masa dagiti katutubo nga umili ken masa a setler nga isuda ti direkta a mangsagsagrap ti wasiwas ti panangdadael iti aglawlaw. Isu nga isu da met ti kangrunaan nga at-atakyen ti pasista nga AFP tapno ikkan dalan ti operasyon dagiti ganggannaet a kompanya. Katinnulong da ti tignayan a mannalon, ken naduma-duma a demokratiko a pwersa iti syudad iti panagpapigsa ti tignayan masa iti panangsalaknib iti kinabaknang ken aglawlaw iti pagilian.

Ti rebolusyonaryo nga armado a pannakidangadang ti pinaka-epektibo a wagas iti panangsalaknib iti aglawlaw. Mano darasen a pinaneknekan ti New People’s Army ti determinasyon ken pigsa na a dusaen wenno agnanayon a lappedan dagiti ganggannaet a manggamgamrud iti aglawlaw ken idugsol ti makapatay a gayang iti makaganggannaet a reaksyonaryo nga estado. Iti sango ti nasaknap a panagpaserrek ti rehimen Marcos kadagiti ganggannaet a kompanya iti panagminas, lallalo a kasapulan makapagpapigsa manen ti NPA tapno salakniban ti masakbayan ti masa ken ti aglawlaw.