Su­bay sa pi­na­ka­la­raw nga “us­bon ang mga pro­bi­syong pang-e­ko­no­mi­ya” aron ha­ta­gan og mas da­kung ka­ga­wa­san ang mga lang­yawng ka­pi­ta­lis­ta nga angku­non ug kaw­ka­won ang ba­han­di sa na­sud ug mag­ha­kop og su­per­ga­nan­sya, tin-aw nga ka­mot sa im­per­ya­lis­mong US ang ti­nu­od nga nag­pa­lu­yo sa ka­sam­ta­ngang gi­na­rat­sa­da sa re­hi­meng US-Marcos nga pa­ka­nang bag-o­hon ang reak­syu­nar­yong konsti­tu­syong 1987.

Ga­tu­san ka mil­yong pi­so ang gi­bu­bu sa nag­ha­ring re­hi­men aron koor­di­na­dong pa­li­hu­kon ang mga ali­pu­res ni Marcos sa kong­re­so, se­na­do ug mga lo­kal nga gub­yer­no. Usa la­mang ang tu­mong sa du­ha ka mag­ka­bu­lag nga ini­sya­ti­ba nga gi­sug­dan sa kong­re­so ug sa se­na­do, bi­san og adu­nay ka­lai­nan ta­li sa pi­pi­la ka pu­li­ti­ko ka­la­bot sa pa­maa­gi ug lang­kub sa hi­mu­ong pag-u­sab sa konsti­tu­syon.

Sa du­so sa kam­pong Marcos-Ro­mu­al­dez, gi­lun­sad ang mi­ni nga “pe­op­le’s ini­tia­tive” pa­ra isal-ut sa konsti­tu­syong 1987 ang pro­bi­syon alang sa hi­niu­sang pag­bo­to sa Ubos ug Taas nga Ka­ti­gu­man sa Kong­re­so (di­li bu­lag nga pag­bo­to) sa pag-ap­ru­ba sa mga ba­la­ud­non nga mag-u­sab sa konsti­tu­syon. Tin-aw nga tu­mong nii­ning ibu­tang sa Ubos nga ka­ti­gu­man ang ga­hum aron ma­pa­sa­yon ang pag­bag-o sa konsti­tu­syon.

Sa pi­kas ba­hin, gi­na­du­so ka­ron sa Se­na­do ang Joint Hou­se Re­so­lu­ti­on aron isal-ut ang mga pu­long nga “un­less ot­her­wi­se provi­ded by law” o “ga­was kung itu­got sa ba­la­od” sa pi­pi­la ka ya­weng pro­bi­syon. La­raw nii­ning ha­ta­gan og ga­hum ang reak­syu­nar­yong kong­re­so nga mag­hi­mo og simpleng ba­la­od aron ha­ta­gag da­lan ang lang­yawng pag­pa­nag-i­ya o kontrol sa yu­ta, pang­pub­li­kong ser­bi­syo, edu­ka­syon, mas­mid­ya ug adver­ti­sing.

Daw ka­la­yo nga mi­ku­ya­nap ang pag­ba­bag sa lain-la­ing pwer­sa ug sek­tor sa pag­but­ho sa ba­li­ta sa pag­du­so sa “chacha.” Gi­su­gat sa la­pad nga pag­su­pak ang “pe­op­le’s ini­tia­tive” nga na­nga­lis­ngaw sa ba­ho tu­ngod sa na­but­yag nga adu­nay ba­yad nga ₱100 ang ma­tag pir­ma, o ka­ha, na­ku­ha bug­ti sa gi­sa­ad nga ayu­da o pag­had­lok nga di­li ma­ha­ta­gan nii­ni. Gi­su­gat usab sa pag­su­pak ang po­si­bi­li­dad nga idu­so sa kong­re­so ang “term exten­si­on” o pag­pa­lug­way sa mga ter­mi­no sa pre­si­den­te ug uban pang upi­syal sa reak­syu­nar­yong gub­yer­no; in­gon­man ang gi­na­du­so nga mga neo­li­be­ral nga pag-am­yen­da nga hing­pit nga mo­pa­tay sa eko­no­mi­kan­hong so­be­ran­ya sa Pi­li­pi­nas.

Isip ba­ta­kang ba­la­od sa nag­ha­ring sis­te­mang se­mi­ko­lon­yal ug se­mip­yu­dal, reak­syu­nar­yo ug nag-a­la­gad sa in­te­res sa ma­da­ug­dau­gon ug ma­pa­hi­mus­la­nong nag­ha­ring hut-ong ang Konsti­tu­syong 1987. Tu­ngod kay na­hi­mo ug naap­ru­ba­han ki­ni hu­man ang pa­nag-al­sang ED­SA niad­tong 1986 ug atu­ba­ngan sa pa­da­yong pag­ku­sog sa de­mok­ra­ti­kong ka­li­hu­kang ma­sa, na­pu­gos ang nag­ha­ring es­ta­do nga su­ki­pan ki­ni og mga de­mok­ra­ti­ko ug ma­ki­na­sud­nong pang­pa­an­yag, la­kip ang pag­dek­la­ra sa pa­li­si­ya aron pa­na­lip­dan ang na­sud­nong pat­ri­mon­ya, pag­pa­da­yag sa mga de­mok­ra­ti­kong ka­tu­ngod, pag­tak­da og mga li­mi­ta­syon sa ter­mi­no sa pre­si­den­te ug sa pi­pi­la ka upi­syal ug sa pag­pa­ham­tang og ba­la­od mi­li­tar, pag­ba­wal sa lang­yawng ba­se mi­li­tar ug ar­mas nuk­le­yar, ug uban pa.

In­gon­man, sa ka­pin tu­lo ug tu­nga ka de­ka­da, wa­la nag­pa­hi­kot ang na­nga­ging mga reak­syu­nar­yong gub­yer­no sa mga pro­bi­syon sa Konsti­tu­syong 1987. Gi­li­yu­kan o di­rek­tang gi­la­pas ang mga pro­bi­syon nii­ni pi­naa­gi sa nag­ka­la­in-la­ing mga ba­la­od ug pa­li­si­yang wa­lay puas sa nag­ya­tak sa mga de­mok­ra­ti­kong ka­tu­ngod, nag-ab­li og lain-la­ing na­tad sa eko­no­mi­ya sa kontrol ug do­mi­na­syon sa mga lang­yawng ka­pi­ta­lis­ta, nag­ha­tag og ekstra­te­ri­tor­yal nga ka­tu­ngod sa mga tro­pang Ame­ri­ka­no ug nag­pa­da­ku sa ga­hum sa mga di­nas­ti­ya sa pu­li­ti­ka.

La­raw sa pa­ka­nang “chacha,” nga ma­ka­pi­la ka be­ses nang gi­su­la­yan pag­du­so sa na­nga­ging mga gub­yer­no, nga hing­pit nga tang­ta­ngon ang mga daw ma­ki­na­sud­non ug de­mok­ra­ti­kong pang­pa­an­yag sa konsti­tu­syong 1987. Ki­ni nga pa­ka­na usa ka kontra-ka­taw­han, kontra-ka­bus, kontra-ma­ki­na­sud­non ug kontra-de­mok­ra­ti­ko, ug mag-a­la­gad la­mang sa in­te­res sa im­per­ya­lis­mo, pyu­da­lis­mo ug bu­ruk­ra­ta-ka­pi­ta­lis­mo. Par­ti­ku­lar nga la­raw ni Marcos nga pap­ha­on ang mga mar­kang an­ti-Marcos sa konsti­tu­syong 1987. Atu­ba­ngan sa na­hia­gu­man sa ka­taw­han nga gra­beng kri­sis sa ka­ti­ling­ban ug eko­no­mi­ya, pag­pang­da­ug­da­ug ug pag­pa­num­po, ang pa­ka­nang “chacha” sa re­hi­meng US-Marcos si­gu­ra­dong mag­bu­nga og la­baw pang pag-an­tus sa ka­taw­hang Pi­li­pi­no.

Ki­na­hang­lang kus­ga­nong suk­lan sa ka­taw­han ang “chacha” tu­ngod kay la­baw nii­ning pag­ra­be­hon ang at­ra­sa­dong sis­te­mang na­ka­san­ding sa lang­yawng pa­mu­hu­nan ug im­port, nag­du­so sa pag­sa­ka sa pre­syo sa mga pa­la­li­ton, na­ga­ba­bag sa pag­sa­ka sa su­hu­lan, ug ko­rap­syon sa mga di­nas­ti­ya sa pu­li­ti­ka. Hing­pit nii­ning pia­ngon ang eko­no­mi­ya ug mag­tang­tang sa ka­pa­si­dad sa na­sud nga mo­ba­rog sa kau­ga­li­ngong tiil, ug hing­pit nga hi­mu­on ki­ning na­tad sa gye­rang ag­re­syon sa US.

Ang pag­du­so sa “chacha” nag-ab­li og bag-ong na­tad sa pag­su­kol sa ka­taw­hang Pi­li­pi­no aron ias­dang ang ilang ma­ki­na­sud­non ug de­mok­ra­ti­kong in­te­res. Ki­na­hang­lang kus­ga­nong ma­kig­bi­sog ang mga na­sud­non-de­mok­ra­ti­kong pwer­sa sa maong na­tad aron hiu­sa­hon ug pa­li­hu­kon ang ba­gang duut sa ka­taw­han aron pak­ya­son ang dau­tang la­raw sa re­hi­meng US-Marcos.

Ki­na­hang­lang ipa­tu­man ang la­pad ug sub­sub nga kam­pan­yang edu­ka­syon, pro­pa­gan­da ug ahi­ta­syon sa ma­sa sa mga ko­mu­ni­dad, pab­ri­ka, eskwe­la­han, mga mer­ka­do, sim­ba­han ug uban pa. Ti­bu­ok ku­sog nga ab­ton ang mi­nil­yong ka­taw­han pi­naa­gi sa lain-la­ing por­ma sa pagpro­pa­gan­da sa ma­sa (mga na­ka­su­lat nga pa­ma­ha­yag, pang­ma­sang dis­ku­syon, asembli­ya, mga kul­tu­ran­hong pa­sun­da­yag ug uban pa). Ipa­kay­lap ang kumpre­hen­si­bong pu­si­syong an­ti­pa­sis­ta, an­ti-im­per­ya­lis­ta ug an­tip­yu­dal ba­tok sa “chacha.” Ibut­yag ang mga ga­mot sa kri­sis sa eko­no­mi­ya ug pa­ngi­na­bu­hi­an sa ma­sa. Ibut­yag kung paun­sang gi­hi­kot ang na­sud sa pu­li­ti­kan­hon ug eko­no­mi­kan­hong in­te­res sa US, ug kung paun­sa ang ka­wa­lay kau­ga­ling­nan ang hi­nung­dan ka­ron sa pag­ka­da­may sa na­sud sa pa­nag­ba­ngi ug pa­nag-a­way sa mga im­per­ya­lis­tang ga­hum.

Ki­na­hang­lang pa­hi­mus­lan ang hi­ga­yon aron pa­lap­don ug pa­kus­gon ang mga or­ga­ni­sa­syong ma­sa ug un­yon. Ka­du­ngan nii­ni, ki­na­hang­lang tu­ku­ron ang lain-la­ing por­ma, ang-ang ug gi­lap­don sa mga al­yan­sang kontra-“chacha” (ba­tok sa usa o pi­pi­la ka as­pe­to ni­to) aron ka­bi­gon ang la­pad nga han-ay sa mga ha­tu­ngang pwer­sa, la­kip ang mi­nil­yong mi­li­hok niad­tong 2022 ba­tok sa pun­dok Marcos-Du­ter­te.

Ang de­ter­mi­na­do ug mi­li­tan­teng pag­su­kol sa ka­taw­hang Pi­li­pi­no ang mo­ba­bag sa an­ti-ka­taw­han ug ma­ki-im­per­ya­lis­tang pa­ka­nang “chacha.” Ang pag­ba­tok sa pa­ka­na ni Marcos nga gi­si­on ang ka­bi­lin sa an­ti-dik­ta­dur­ya sa Konsti­tu­syong 1987 nag­du­gang sa ma­ka­say­sa­ya­nong ka­ma­hi­nung­da­non sa uma­la­bot nga pag­dum­dum sa ani­ber­sar­yo sa pag­nag-al­sang ED­SA sa Peb­re­ro 25, ug mag­sil­bing maa­yong hi­ga­yon pa­ra hiu­sa­hon ang ka­taw­han ba­tok sa re­hi­meng US-Marcos.