Ginaladan ti nakaad-adu a panagikkat ken panagserra dagiti pabrika ti ekonomya ti Pilipinas idi 2023. Rinib-ribu a trabaho ti naggigiddan a napukaw gapuanan ti panangiyakar dagiti ganggannaet a kompanya kadagiti operasyon da iti sabali a pagilian. Kalatakan ditoy ti nasaknap a panagikkat iti Mactan Export Processing Zone, karaman ti saan a bumaba iti 10,000 inikkat ti Sports Center International, maysa a kompanya a Taiwanese, nga agisupsuplay ti lupot iti dadakkel a kompanya nga Amerikano ken European. Adda met ti panagkissay kadagiti mangmangged kadagiti kompanya ti semiconductor, kas iti Nexperia, maysa a kompanya a Dutch, a nagserra ti departamento tapno makasalimetmet ti gastos iti produksyon ken puntiryaen ti unyon dagiti mangmangged sadiay.

Segun iti panagadal ti Ibon Foundation, dimmanon iti 1.4 milyon ti naawanan trabaho idi Nobyembre 2023. Ingkantlo daytoy iti kabuklan a bilang dagiti pinagubra iti subsektor ti panagmanupaktura idi Nobyembre 2022. Itatta, addan 2.9 milyon ti agub-ubra iti subsektor, kas iti kaadu laeng ti pinagubra daytoy idi 2023 (2.8 milyon). Kababaan iti naglabas a 20 tawen ti agdama a bilang ti pagub-ubraen iti manupaktura.

Iti umuna a tallo a kwarto ti 2023, nairekord ti kababaan a tantos ti panagdur-as ti sektor ti manupaktura iti napalabas a 75 tawen. Kadaytoy a panawen, bubuklen daytoy a sektor ti 17.6% laeng ti kabuklan a gross domestic product (GDP wenno lokal a produksyon) idi 2023, kababaan a tukad kasaruno ti 16.3% a nailista idi 1949. (Idi 2000, ti manupaktura ket 25% ti GDP; ken 20% idi 2013.)

Dimmanon laeng iti 0.3% ti “panagdur-as” ti manupaktura uray iti maudi a kwarto ti 2023, iti bangir ti panagnamnama dagiti kapitalista a “rumegta” ti subsektor. Manamnama nga agtultuloy a mailumlom ti panagmanupaktura iti umuna a kwarto ti 2024, gapuanan ti gagangay a panagbaba ti panagkonsumo kalpasan ti paskua, nangato nga implasyon ken tantos ti interes ti pautang. Kastoy met ti namnamaen para iti sibubukel a 2024 gapu iti nangato a presyo dagiti basaran a gagatangen, naata a materyales ken gastos iti produksyon.

Awanan basaran nga industriya

Sipud pay idi, linuguban ken inlangdet ti ganggannaet a kapital, kangrunaan ti US, dagiti agrusrusing nga industriya iti Pilipinas iti nasapa a paset ti maika-20 siglo. Segun kadagiti panagsukisok, nailangdeten dagiti panagrusing dagiti industriya a Pilipino sipud pay idi dekada 1960. Pinagtalinaed na nga atrasado, agraryo ken saan nga industriyalisado ti sistema ti produksyon iti Pilipinas.

Ubbaw ken panangallilaw dagiti deklarasyon ti reaksyonaryo nga estado nga “agbalin nga industriyalisado” ti Pilipinas iti umuna a dekada ti siglo 2000, kas iti impannakkel idi iti “Philippines 2000” iti turay ti rehimen a US-Ramos. Impatungpal ti nagsasaruno a rehimen dagiti naan-anay nga addangen a neoliberal (liberalisasyon, deregulasyon ken pribatisasyon) maipasurot iti balangkas ti imperyalista a “globalisasyon” nga imparayag idi a “mangpadur-as” iti Pilipinas. Maikaniwas ditoy, padarusdos a padarusdos ti padron ti industriya iti naglabas a nasurok tallo dekada. (Kitaen ti tsart). Saan metten a ngimmato iti 15% ti paset daytoy iti kabuklan nga empleyo.

Ti kadakkelan a paset ti panagmanupaktura, iti tungtungan ti balor, ket nakaturong iti panageksport kadagiti produkto a semi-processed (asembliya ken manwal a panag-inspeksyon). Paset daytoy ti internasyunal nga assembly line iti maaw-awagan a “global value chain” dagiti monopolyo kapitalista. Inggagara nga inted kadakuada dagiti ekta-ektarya nga engklabo ti pagteggedan (export processing zone wenno EPZ) nu sadinno ket inikkan ida ti agtutuon a benepisyo ken insentiba. Kadaytoy naudi, lalo da pay a napaburan ti linteg a mangiliblibre kadakuada ti buwis (linteg a CREATE) ken dagiti patakaran a mangpapartak iti panagnegosyo da (ease of doing business).

Saan a nakasilpo, pangato man wenno pababa, iti lokal nga ekonomya dagiti ganggannaet nga empresa kadagitoy nga engklabo, laksid a nalaka ken nainnayas a pigsa’t-tegged ken kabaelan ti mangmangged a Pilipino. Gunggundawayan dagiti ganggannaet a kapitalista ti mala-adipen a sueldo ti panagubra (aglalo idi impatungpal ti wage regionalization idi 1997) ken linteg a mangipalpalubos iti kontraktwalisasyon. Naan-anay da a pagnumnumaran ti panagparmek iti panagunyon ken panagwelga iti nagan ti “pang-industriyal a kappia,” ken kadagitoy naglabas a tawen, ti armado a panangparmek ti pasista a militar ken pulis iti panangiyun-una ti NTF-Elcac.

Saan nga obligado dagiti ganggannaet a kapitalista a pagtalinaeden wenno pagtuliden ti superganansya da iti uneg ti Pilipinas. Nawaya da met nga iruar-serrek iti pagilian dagiti operasyon da a saan nga agiyakar ti kaammoan wenno teknolohiya a mabalin nga usaren dagiti Pilipino a kapitalista.

Iti naglabas nga uppat a dekada, adun a dadakkel nga empresa ti simrek iti pagilian, nanggundaway iti nalaka a tegged, nagnumar kadagiti insentiba, nakabiruk ti ginasut milyon a dolyar, ngem kamaudianan na ket pimmanaw tapno iyakar ti operasyon da iti sabali nga atrasado a pagilian. Kas pangarigan na dagiti kompanya nga Intel Corporation, a bimmayag ti 35 tawen iti pagilian, Hanjin (12 tawen) ken Shell/Chevron (21 tawen). Idi, kas itatta, awan ti naitugot nga industriyal a panagdur-as dagitoy a kompanya ken pimmanaw nga awan imbati nu di ginabsuon a mangmangged nga awanan trabaho.