Atubangan sa hulaw bunga sa El Niño, nakakab-ot og kadaugan ang masang mag-uuma ug mga residente sa pipila ka barangay sa Negros sa ilang hiniusang paglihok alang sa makatarunganong ayuda ug suporta gikan sa reaksyunaryong gubyerno. Gatusan ka mga mag-uuma ang miatubang ug nakigdayalogo sa mga lokal nga ahensya para sa ilang mga pangayo.

Sa usa ka barangay, halos 500 ka mag-uuma ang misalmot sa asembliya niadtong Marso 30 aron ipadayag ang mga reklamo ug ihikyad ang ilang mga pangayo sa mga upisyal sa barangay ug syudad. Gihisgutan nila ang ilang nagkadaiyang aktwal nga kasinatian ug kalisud tungod sa hulaw. Nagbutang sila og mga representante gikan sa kada sityo nga mitingog sa asembliya.

Gipadayag sa mga mag-uuma ang malukpanong kakulang sa tubig (mainum ug para sa uma), kawalay ani nga nagresulta sa pagkalubong sa utang ug grabeng kalisud, kawalay pagkaon lakip ang bugas, ug pagkaylap sa balatian sama sa ubo, hilanat, trangkaso ug uban pa tungod sa grabeng init.

Atubangan sa pagpanghingusog sa mga mag-uuma, nagsaad ang lokal nga gubyerno nga maghatag og mga gamit aron tukuron ang usa ka sentralisadong sistema sa patubig. Makabenepisyo sa maong sistema ang 33 ka sityo sa barangay ug dili moubos sa 8,000 katawo. Gawas dinhi, natukmod usab ang lokal nga gubyerno nga magsaad nga maghatag og bugas, binhi, abono ug ayudang pinansyal.

Sentralisadong sistema sa patubig usab ang nakab-ot sa usa pa ka barangay human silang makigdayalogo sa lokal nga gubyerno. Dihadihang gidawat sa tulo ka dagkung sityo sa barangay ang hose ug uban pang hinanaling ayuda sama sa bugas, sardinas ug mumho nga tabang pinansyal. Mapuslan sa 100 ka panimalay o 500 katawo sa tulo ka sityo ang maong proyekto.

Nagsilbing pabilo ug inspirasyon sa mga kasikbit nga barangay sa Negros ang pasiunang kadaugan nga nakab-ot sa mga mag-uuma. Nagalihok karon ang mga mag-uuma—organisado ug espontanyo—aron panalipdan ang ilang mga katungod ug angayang matagamtamang hinabang atubangan sa hulaw tungod sa El Niño.

Abonda ang kasaysayan sa masang mag-uuma sa Negros sa pakigbisog alang sa yuta ug sa ilang kaayuhan. Deka-dekada na nilang ginasuklan ang pasismo sa dagkung agalong yutaan ug sa reaksyunaryong estado. Nakakab-ot sila og mga kadaugan tungod sa ilang hugot nga panaghiusa ug dili matay-og nga baruganan.

Matud sa Department of Agriculture niadtong Abril 19, mikabat na sa ₱3.94 bilyon ang kadaut sa El Niño sa agrikultura sa 11 ka rehiyon. Sa rekord sa departamento, apektado dinhi ang 66,065 ektarya sa mga umahan ug 73,713 mag-uuma. Pinakaapektado ang mga isla sa Mindoro, Palawan, Negros ug Panay. Pinakadaku ang kadaut sa ani sa bugas (₱2.36 bilyon), sunod ang mga high-value crops (₱868.84 milyon) ug mais (₱669.44 milyon). Apektado usab ang mga mangingisda kung asa mikabat og ₱33.83 milyon ang balor sa kadaut nga bunga sa El Niño.