Niadtong miaging tuig, nakarekord ang Bagong Hukbong Bayan-Northeast Mindanao sa dili moubos sa lima ka insidente sa paturagas nga pagpamomba ug pagpangistraping sa Armed Forces of the Philippines sa Agusan ug Surigao del Sur. Sa nakalap nga impormasyon sa BHB-NEMR sa apektadong mga komunidad, usa ka sibilyan ang naangol ug usa ang wala pa gihapon nakaplagan. Nagbunga ang mga pagpamomba og troma sa mga residente, ilabina sa mga bata ug tigulang, ug kadaut sa ilang mga tanum ug sa kinaiyahan. Gisugnuran sa abusadong mga sundalo ang kasuko sa mga Agusanon ug Surigaonon.

Kadungan ang mga pagpamomba sa sagunson ug koordinadong operasyong militar ug malinlahong mga programa sa takuban sa Retooled Community Support Program (RCSP) ug Enhanced Community, Livelihood and Integration Program (E-CLIP). Ilalum sa maong mga programa, mikaylap ang mga pagpamig-ot ug pagpanghadlok sa mga sundalo sa mga mag-uuma, ingonman ang iligal nga pagpangaresto ug sikretong detensyon, ug pugos nga pagpasurender kanila. (Basaha ang artikulo nga nag-uluhang “Kwarantinang” militar, prisohan sa “misurender” nga mga sibilyan sa Surigao del Sur sa isyu sa Ang Bayan, Abril 7, 2024.)

Ang maong mga operasyon ang nagpaluyo sa pagdeklara sa AFP nga “insurgency-free” na ang Agusan ug Surigao del Sur. Seryosong paglapas kini sa internasyunal nga makitawhanong balaod ug mga protokol nga nagprotekta sa kaayuhan ug kaluwasan sa mga sibilyan sa panahon sa mga armadong kaguliyang.

Mga insidente

Niadtong Marso 15, 2023, alas-6 sa hapon, nagpabuhi og usa ka rocket ug unum ka hugna nga nang-istraping ang militar sa mga umahan ug bukirong bahin sa Barangay Pili, Bayugan, Agusan del Sur. Mihagba ang mga bombang gibuhian sa mga helikopter duul sa kabalayan nga nagbilin og mga kapsula sa bomba sa ilang mga tugkaran. Tungod sa peligrong dala niini, napugos ang mga residente nga mobakwit padulong sa barangay gymnasium.

Ayha niini, gipabuthan sa BHB ang nag-operasyong tropa sa 65th IB sa Barangay Pinanggalaan sa maong prubinsya niadtong Marso 14, 2023 sa alas-2 sa hapon. Duha ka sundalo ang napatay.

Sa Barangay Maitom, San Martin, Prosperidad sa parehong prubinsya, dihadiha nga mibakwit ang mga mag-uuma sa ilang mga panimalay human milanog ang pagbusikad sa upat ka bomba gikan sa Super Tucano ug gibanabanang lima ka kanyon niadtong Mayo 18, 2023. Nahitabo kini sa may 200 metro gilay-on gikan sa ilang mga payag.

Sa Barangay Bigaan, Tagbina, Surigao del Sur, naghulog og duha ka bomba ang Philippine Air Force niadtong Hulyo 2023. Matud sa usa ka residente, usa sa ilang silingan ang naangol dihang mibusikad duul sa iyang balay ang mga bomba. Sa kahadlok sa AFP nga mahibaloan sa publiko ang ilang krimen, sikretong gipatambal sa lokal nga gubyerno ang samarong sibilyan. Lain pang residente ang wala pa gihapon nakita hangtud karon. Human ang insidente, pugos nga giabog sa mga pulis ang mga residente sa pagpanghadlok nga gamiton sila sa hukbong bayan isip “human shield.” Ayha ang pagpamomba, naigo sa BHB ang mga tropa sa 67th IB sa bukirong bahin sa maong baryo kung asa duha ang napatay ug usa ang nasamdang sundalo.

Niadtong Setyembre 2023, natugaw ang mga residente nga anaa kaniadto sa ilang uma sa kusog nga pagbusikad sa upat ka bombang gihulog gikan sa ere. Gibanabanang 300-500 metro lamang ang gilay-on sa pagbusikad gikan sa ilang payag. Sa kabalaka nga maigo, dihadihang gibiyaan sa mga mag-uuma ang umahan.

Sa Barangay La Purisima, Prosperidad, Agusan del Sur, nadaut ang mga tanum nga lubi, saging ug uban pang prutas sa mga umahan nga gihulugan sa upat ka bomba gamit ang Super Tucano niadtong kaadlawon sa Setyembre 30, 2023. Walo ka bala sa kanyon ang gibuhian aron targiton ang lugar nga gipapahulayan kaniadto sa usa ka yunit sa BHB. Human ang pagpamomba, nakaengkwentro sa BHB ang mga tropa sa 3rd Special Forces Company kung asa duha ka korporal, usa ka sarhento ug usa ka Private First Class ang natahong napatay.