Liboan ka katawhang Papuan ang nagprotesta niadtong Agosto 15 sa mga syudad sa West Papua aron batikuson ang nagapadayong mga kabangis, pagpanakop ug pagpangawkaw sa Indonesia sa ilang teritoryo. Giatol nila ang kalihukan sa paghandum sa ika-62 nga anibersaryo sa iligal nga pagpangilog ug pagsakop sa Indonesia sa West Papua.

Susama sa daghang panghitabo sa nangagi, gibungkag sa mga pwersa sa estado ang mga rali. Gipamusil gamit ang rubber bullet ug gitirgas ang mga nagprotesta. Sa Nabire, kapitolyo sa prubinsya sa Central Papua, nasamdan ang usa ka raliyista samtang iligal nga giaresto ang 95 ka tawo. Giharas usab ang mga protesta sa lima pa ka sentrong syudad.

Nahimo nang normal ang kabangis sa mga pwersa sa Indonesia batok sa mga Papuan nga nakigbisog alang sa nasudnong paglingkawas ug sesesyon (pagbulag sa Indonesia isip nasud). Niadtong 2023, dili moubos sa 76,000 ka Papuan ang napugos nga mibakwit tungod sa kabangis militar.

Sa unang katunga sa 2024, na-rekord sa mga grupo ang kapin sa 266 ka biktima sa 39 ka kaso sa paglapas sa tawhanong katungod. Kasagaran kining nalambigit sa pagsulod sa mga pribadong kumpanya sa mga yutang kabilin sa mga Papuan.

Niining panahona, siyam ang gipatay sa armadong pwersa sa Indonesia ug gipagawas nga mga membro sa West Papua National Liberation Army. Adunay 12 ka biktima sa tortyur ug 98 ang arbitraryong gibilanggo. Liboan ang gihadlok ug gibaharan.

Bisan asa usab ang pagpamungkag sa mga protesta sa West Papua ug bisan sa mga rali sa Indonesia nga nagasuporta sa pakigbisog sa mga Papuan. Ginadili bisan ang simpleng pagkayab o pagbitbit sa bandera sa West Papua.

Permanent People’s Tribunal

Niadtong Hunyo 27-29, gipahigayon sa London, United Kingdom ang pinakaunang Permanent People’s Tribunal (PPT) mahitungod sa West Papua. Napamatud-an dinhi nga adunay tulubagon ang Indonesia sa malukpanong paglapas sa tawhanong katungod ug pagguba sa kinaiyahan sa West Papua.

Sa pagpanguna sa Climate Crime and Climate Justice, kauban ang Indigenous Peoples’ Movement for Self-Determination and Liberation ug 13 ka lain pang lokal ug internasyunal nga mga organisasyon, gisang-at sa mga organisasyong Papuan sa PPT ang upat ka reklamo batuk sa estado sa Indonesia. Gisang-at dinhi ang pagpangawat sa yutang kabilin, bangis nga pagpanumpo aron iratsada ang mga industriya, sistematikong pagguba sa kinaiyahan ug pakigkunsabo sa langyawng mga gubyerno ug korporasyon aron ipatuman ang mga naunang krimen.

Hukum sa tribunal, pugos nga giilog sa estado sa Indonesia ang yuta sa katutubong Papuan pinaagi sa diskriminasyon sa ilang kaliwatan, nga nagresulta sa pagkaguba sa ilang kultura ug bangis nga pagpanumpo, lakip ang iligal detensyon, ekstrahudisyal nga pagpamatay, pagpalayas ug pagkaguba sa kinaiyahan.

Kasaysayan sa West Papua

Ang West Papua (kanhing Netherlands New Guinea) anaa sa habagatang-sidlakan sa Pilipinas. Kabahin kini sa kanhing Dutch East Indies (karon Indonesia) nga kolonya sa The Netherlands sukad 1880. Dihang giila sa Dutch ang independensya sa Indonesia niadtong 1949, giangkon niini ang West Papua aron siguruhon ang ekonomikanhong interes sa rehiyon.

Niadtong Agosto 15, 1962, gipakana ang New York Agreement, tali sa The Netherlands ug Indonesia, nga nagmugna sa dili permanenteng tigdumala nga awtoridad sa United Nations sa West Papua. Nalakip usab ang posibleng pagbalhin sa awtoridad sa Indonesia human ang usa ka reperendum alang sa kaugalingong paghukum sa mga Papuan.

Gilunsad sa Indonesia ang peke nga reperendum kung asa gipapili ang mga Papuan kung gusto nilang magpailalum sa republika sa Indonesia. Mipili ang mga sundalong Indonesian og 1,024 ka Papuan, wala pay 1% sa tibuok populasyon, isip tambong sa reperendum ug pinugos silang gipabotar alang sa integrasyon.

Atubangan niini, mitumaw ang kalihukang malingkawasnon ug pagduso sa katungod sa kaugalingong paghukom sa West Papua. Kaniadtong Disyembre 1963, natukod ang Organisasi Papua Merdeka (Organisasyon para sa Gawasnong Papua), usa ka lapad nga kalihukan sa mga grupo alang sa paglingkawas sa Papua. Nibarog isip armadong pwersa niini ang West Papua National Liberation Army.